تبعات خطرناک زباله‌های کرونایی پس از پایان بیماری

محمد الموتی، فعال محیط زیست و دبیر شبکه سازمان‌های غیردولتی ملی محیط زیست و منابع طبیعی، در گفت‌وگو با ایکنا، به تحلیل تأثیر زیست محیطی استفاده گسترده از ماسک‌، دستکش و مواد شوینده و ضد عفونی‌کننده برای پیشگیری از کرونا پرداخت و گفت: در زمان‌ بحرانی مثل اپیدمی یک بیماری ناگزیر هستیم یکسری از پروتکل‌ها را به صورت خاص رعایت کنیم.

وی ادامه داد: در شرایط کنونی توصیه می‌شود کسی از ظروف اشتراکی استفاده نکند. بنابراین میل به استفاده از ظرف یکبار مصرف به شدت زیاد شده است. از سوی دیگر این بیماری به شکلی است که از همان ابتدا توصیه شده هر فرد از دستکش و ماسک استفاده و دائم آنها را تعویض کند و دور بیندازد که هر دوی این اقلام از موادی تشکیل شده که در وضعیت عادی آنها را برای محیط زیست و منابع طبیعی مضر می‌دانیم.

بازیافت دستکش و ماسک توصیه نمی‌شود

این فعال محیط زیست با اشاره به تجزیه‌پذیر نبودن این اقلام بهداشتی، گفت: ماسک‌ها از لایه‌های مختلف تشکیل شده که هر لایه ویژگی خاص خود را دارد و چه‌بسا نتوان آنها را بازیافت کرد. پروتکل‌های حوزه پسماند درباره این بیماری‌ها، چه در زمان شیوع مرس، سارس، آنفولانزای خوکی و ابولا و چه اکنون که کووید 19 شیوع پیدا کرده، این است که چرخه جمع‌آوری، پردازش، انتقال و دفع این موارد حذف و این پسماندها فقط جمع‌آوری و دفن شوند حتی بازیافت این مواد نیز توصیه نمی‌شود.

وی تشریح کرد: در خصوص پسماندهای بیمارستانی پروتکل‌ها و نظارت‌های خاصی وجود دارد که بر اساس آن این پسماندها ایمن‌سازی یا بی‌خطرسازی شده و بعد به محل دپو یا بازیافت برده می‌شوند که اکنون حتی این عمل نیز توصیه نمی‌شود.

الموتی با اشاره به اینکه ماسک‌ها و دستکش‌های مصرف شده به همراه سایر زباله‌های خانگی در سطل‌های زباله انداخته می‌شود، گفت: ممکن است این مواد آلوده باشند و سایر زباله‌ها را نیز آلوده کنند و دیگر حتی امکان بازیافت سایر زباله‌های خانگی نیز وجود ندارد.

دبیر شبکه سازمان‌های غیر دولتی ملی محیط زیست و منابع طبیعی به تشریح صدمات محیط زیستی در پی استفاده گسترده از ماسک و دستکش از زاویه حسابرسی محیط زیستی پرداخت و ادامه داد: طبق این نگاه، انسان نیز یک گونه مانند سایر موجودات است و ارزش بیشتری از سایر موجودات ندارد و در حال وارد کردن ضربه‌های بسیار ویرانگری به محیط زیست است و بسیاری از زیست‌مندان را با این عملکرد از بین می‌بریم. شیوع چنین بیماری‌هایی ناشی از تبعات سبک زندگی ما انسان‌هاست و موجب می‌شود که صدمات جبران‌ناپذیری به سایر زیست‌مندان وارد کنیم.

صدمات جبران‌ناپذیر ضدعفونی معابر به محیط زیست 

الموتی به ضدعفونی کردن معابر در تمام دنیا اشاره کرد و افزود: این اقدام مواد خطرناکی را وارد محیط زیست می‌کند و بدون توجه به روی درخت‌ها و سایر موجودات زنده پاشیده می‌شود. وقتی انسان با یک خطر بزرگ مواجه می‌شود که موجودیت و بقای انسان را زیر سؤال می‌برد دیگر هیچ اهمیتی برای هیچ کدام از زیست‌مندان قائل نیست. البته نتیجه این بی‌توجهی را در آینده خواهد دید؛ اگر کار ضد عفونی معابر باعث از بین رفتن حشرات شود، دوباره آفتی دیگر به وجود می‌آید که خطری دیگر برای جان انسان‌ها به وجود خواهد آورد. بنابراین، همان هفته اول به شهرداری‌ها توصیه کردیم که مواد ضد عفونی‌کننده را بر روی درختان نپاشند و در مورد عواقب این مسئله نیز هشدار دادیم.

این فعال محیط زیست بر لزوم آموزش چرخه حیات و ارتباط مستقیم زندگی موجودات با هم تأکید کرد و گفت: اگر چرخه حیات را در نظام تربیتی و از درون خانواده‌ها به کودکان آموزش دهیم و به همگان یاد دهیم که در این عالم امکان ندارد شما سنگی را جابه‌جا کنید و اثری بر دنیا نداشته باشد و این اثر دوباره به خود انسان بازنگردد. یک جنبه مثبت این نوع اپیدمی‌ها این است که هر بار انسان را آگاه‌تر می‌کند که رفتارش چه بلایی سر خودش می‌آورد و متوجه می‌شود که حتی اگر خود را محور جهان بداند برای بقای خودش هم که شده باید همه حشرات، درختان و اکوسیستم وجود داشته باشند. 

لزوم تعبیه سطل‌های زباله مخصوص

الموتی در پاسخ به این که اکنون برای در امان ماندن از عواقب زیست محیطی چه باید کرد؟ بیان کرد: متأسفانه در مقابله با کووید 19 تک‌بعدی عمل می‌کنیم و از معدود کشورهایی هستیم که مدل مدیریت ما بر روی هیچ قاعده‌ای استوار نیست؛ ما سه روز بعد از انتخابات به شهرداری‌ تهران و محیط زیست و ... نامه نوشتیم و از آنها خواستیم که در کنار سطل‌های زباله، سطل‌های مخصوص زباله‌های آلوده مثل دستکش و ماسک را با رنگ مشخص قرار دهند تا این زباله‌های آلوده با سایر زباله‌ها مخلوط نشود.

وی تصریح کرد: اگر دولت و مردم با هم هماهنگ بودند و رفتار درستی اعمال می‌شد، می‌توانستیم جلوی عواقب زیست محیطی بعدی را بگیریم. البته مردم به خوبی رعایت می‌کنند و دستکش‌ها را درون سطل زباله می‌اندازند اما وقتی مردم سطل زباله مخصوص ندارند طبیعی است که این زباله‌های خطرناک را داخل سطل‌های بزرگ شهرداری می‌اندازند و آلودگی را بیشتر گسترش می‌دهند؛ در صورتی که اگر از روز اول سطل‌های مخصوص وجود داشت، زباله‌های خانگی آلوده نمی‌شد و چرخه بازیافت زباله‌های معمولی روزانه شهری نیز مختلف نمی‌شد. اکنون با توجه به آلوده شدن همه زباله‌ها مجبوریم بدون بازیافت همه زباله‌های خانگی را دفن کنیم، چرا که همه مشکوک به آلودگی هستند. تبعات عدم بازیافت بلندمدت است. روزانه هزاران تن زباله به خاطر آلودگی دفن می‌شوند. این زباله‌ها شیرآبه تولید و سفره‌های زیرزمینی را آلوده می‌کنند.