امام موسی صدر اسلام را با محوریت قرآن می‌فهمید

به گزارش ایکنا؛ مراسم رونمایی از چاپ جدید کتاب عزت شیعه، امروز چهارشنبه، هشتم مردادماه، با سخنرانی جمعی از اندیشمندان به صورت مجازی برگزار شد.

از جمله سخنرانان این جلسه غلامرضا ذکیانی، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، بود که به بیان چند نکته مهم درباره زندگی امام موسی صدر برگرفته این اثر می‌پردازد؛ مشروح سخنان او را در ادامه می‌خوانید؛

ربایش اندیشه‌های امام موسی صدر

به نظر بنده این کتاب در نوع خودش بی‌نظیر و بلکه کم‌نظیر است و به نحو احسن، از عهده معرفی امام موسی صدر برآمده و شاید علتش این باشد که آقای کمالیان که نویسنده کتاب هستند، اگر تنها دغدغه زندگی‌شان امام موسی صدر نباشد، یقیناً بالاترین دغدغه زندگی‌شان بوده است. ایشان عمرشان را برای معرفی گذاشته‌اند و برای همین، این کتاب خیلی خوب حق مطلب را ادا کرده و کارهای بعدی ایشان نیز در تداوم این موضوع بوده است.

این کتاب بسیار عمیق و گسترده و علمی است و از آنجایی که مؤِلّف، یعنی آقای کمالیان با مؤلَّف یعنی امام موسی صدر شباهت زیادی پیدا کرده است و این تقریب و تقارب به وجود آمده است. تصور می‌کنم می‌توانم چند نکته از این کتاب را بیان کنم تا اهمیت کتاب نیز در نوع خودش معلوم شود. به تصور بنده اگر بتوانیم به این سؤال جواب دهیم که چرا اندیشه‌ها و عملکردهای امام موسی صدر بعد از انقلاب مانند خودش ربوده شد، تداوم نیافت و شایع نشد و این تعارض را بتوانیم از همین آثار به دست آوریم شاید کلیدی برای شناخت بیشتر ایشان و شناخت بهتر اندیشه‌های ایشان باشد.

امام موسی صدر اسلام را با محوریت قرآن می‌فهمید

در صفحه 66 کتاب، این جمله را از امام موسی صدر می‌خوانیم که «اسلام قرآنی، آن طور که موسی صدر می‌فهمد». اینجا اسلام را با محوریت قرآن می‌فهمد و ثانیاً نشان می‌دهد که لزوماً یک چیز استاندارد نداریم و امام موسی صدر خودش را صاحب اندیشه می‌داند، از طرفی ورود می‌کند و انصافاً برداشت‌ها و تفسیرهایی که از قرآن ارائه داده نیز بی‌نظیر است؛ برای نمونه، در بحث انفاق، غیبت و اخلاقیات، آن چنان تفسیر می‌کند که شما بدون اجتماع نمی‌توانید وارد اخلاقیات شوید و اجتماع شبکه‌ای از ارتباطات افراد است که هر کدام از رذائل اخلاقی، این شبکه را به‌هم می‌زند و اجتماع از تعالی باز می‌ماند.

نکته دوم در مورد رابطه ایشان با امام خمینی(ره) است که با استناد به این کتاب چند نکته را مطرح می‌کنم و توضیحی نمی‌دهم؛ چراکه این رابطه بسیار عمیق و مهم بوده است. امام خمینی(ره) امام موسی صدر را به عنوان رئیس حکومت معرفی می‌کند و می‌گوید که سیدموسی را دارم. یا امام خمینی(ره) پیشنهاد می‌کند، در قبال معاوضه گروگان‌های آمریکایی، امام موسی صدر را آزاد کنند. یا در سال 57 بعد از ربوده شدن امام موسی صدر، به امام خمینی، پیشنهاد می‌شود ما امام موسی را بازمی‌گردانیم، اما شما ادامه ندهید.

نقش کلیدی امام موسی صدر در آزادی امام خمینی در سال 1342

یا از آقای خویی نقل شده که امام موسی صدر، نقش کلیدی در آزادی امام راحل در سال 42 داشته است. در ادامه نقل شده که امام خمینی(ره)، به امام موسی صدر کاغذ سفید امضا داده که وجوهاتی بگیرد و پخش کند. آقای موسوی اردبیلی نیز می‌گویند که آقای صدر بیش از بهشتی و مطهری لایق رهبری بودند. 

نکته بعدی در مورد تعارضی است که سبب شده امام موسی صدر، مخفی بماند و آن هم تساهل امام(ره) در برخورد با غیرشیعیان اعم از اهل سنت، مسیحیان و یهودیان است. اصلاً امام شناخته شده به اینکه نظراً و عملاً با آنان اهل تساهل است، اما همین امام موسی صدر، اسرائیل را شر مطلق می‌داند و خطاب به یاسر عرفات می‌گوید، شرف قدس اجازه نمی‌دهد به دست غیرمؤمنین آزاد شود.

این رفتار در مورد اسرائیل، بسیار رفتار عجیب و شگفتی است که انصافاً تساهلش یک عده‌ای را رانده است و این سخت‌گیری‌اش در مورد اسرائیل که آن را شر مطلق می‌داند، نیز مسئله مهمی بوده است. چون با اعتقادی که امام به انسان و کرامت انسان دارد، وجود رژیم صهیونیستی را نافی این کرامت انسانی می‌داند و هیچ آشتی با رژیم اسرائیل نمی‌تواند داشته باشد؛ لذا در داخل کشور ما یک جناح مقابلی که اهل تساهل هستند نمی‌توانند این مواضع امام موسی صدر را درک کنند؛ لذا امام از جانب هر دو جناح مورد بی‌توجهی واقع شده است.

شهید چمران و تعابیر بلندش برای امام موسی صدر

آخرین نکته‌ای که در مورد امام بیان می‌کنم، بحث شهید چمران و نظراتشان پیرامون ایشان است. ما شهید چمران را به خوبی می‌شناسیم. ایشان یک اسطوره است و کمتر کسی را در حد ایشان داشته‌ایم، اما کافی است که وصیت‌نامه شهید چمران و جملاتی که خطاب به امام موسی صدر گفته را بخوانید. در صفحه 290 همین کتاب منعکس شده است و خوانندگان را دعوت می‌کنند که ببینند شهید چمران با چه تعابیری از امام موسی صدر یاد کرده‌اند.

برای نمونه ایشان را با تعابیر «معشوق من» یاد می‌کنند. شهید چمران حرف گزاف نمی‌گفت و اسطوره ماست. این تعابیر بی‌نظیر خیلی شگفت است و همین‌ها نشان می‌دهد که چمران چه شخصیتی بوده و خود امام موسی صدر چقدر مهم، عظیم، سترگ و کارساز بوده است و چطور می‌شود کسانی مانند یاسر عرفات و ... که اصلاً شایسته نیست اسمشان بیاید، تلاش می‌کنند که امام موسی صدر از حوزه لبنان و از حوزه دنیای عرب و بلکه از جهان پیرامون ما حذف کنند.