بی‌تفاوتی اجتماعی در ذات مدرنیته است
دبیر شورای راهبری دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: اندیشمندان کلاسیک و مدرن به این مطلب اشاره دارند که در ذات مدرنیته یک بی‌تفاوتی اجتماعی نهفته است؛ یعنی مدرنیته نهایتاً افرادی را روانه جامعه می‌کند که بیشتر خودشان و منافع لحظه‌ای‌شان را در نظر می‌گیرند.
به گزارش ایکنا از قم، نشست «شهدای امنیت اجتماعی و ناامنیهای هنجارشکنانه» از سوی پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، 27 آبان‌ماه به مناسبت شهادت بسیجی شجاع و بصیر، شهید محمد محمدی که در جریان دفاع از نوامیس و عِرض شهروندان این مملکت مظلومانه به شهادت رسید، برگزار شد.
حجت‌الاسلام حیدری‌پور، دبیر برگزاری این نشست گفت: به نظر می‌رسد امثال این حادثه‌ها را از چندین زاویه می‌توانیم بررسی کنیم. زاویه نخست، ساخت اجتماعی طبقه‌ای است که اراذل و اوباش در آن حضور دارند و آنچه که از جایگاه اجتماعی آنها به‌عنوان گروه یا طبقه اجتماعی پشتیبانی می‌کند؛ اینها تطورات تاریخی که در دوران معاصر داشته‌اند سبب بروز چالش‌های جدی و کمرنگ شدن قیود اجتماعی و فرهنگ جوانمردی و فتوت در میان آنان شده است.
وی افزود: در واقع با نادیده گرفتن قیود اجتماعی، چه میزان اشتراک هویتی می‌تواند خلق کند و از چه منظری می‌توانیم این قشر را مشابه حرکت‌های اوباشی‌گری که در عالم مدرن اتفاق می‌افتد(مثل درگیری‌هایی که در ورزشگاه‌های مثلا انگلستان یا جای دیگر) مشابه بدانیم؟ آیا لوطی‌ها در ایران مثل گذشته تاریخی، همچنان قید و بندهایی دارند یا خیر و اساسا پایگاه آنها نسبت به گذشته تاریخی تغییر کرده و با مدرن شدن تحت تأثیر مدرنیته تبدیل به اراذل شده‌اند.
وی افزود: زاویه دوم مسئله پذیرش امر به معروف و نهی از منکر از سوی طبقه هنجارپذیر است که به‌واسطه شرایط موجود و فردگرایی، برخی به‌دنبال حفظ و حراست از حریم شخصی خود و فرار از پذیرفتن مسئولیت دیگران است. زاویه سوم پلیس، قانون و مبانی فقهی و قانونی و قضایی ما است که به نظر می‌رسد که بازدارندگی لازم را برای اراذل و اوباش ندارند. زاویه چهارم روایت حادثه است. چرا ما نمی‌توانیم از امثال این حوادث که دائم تکرار می‌شوند به‌عنوان ذخیره اجتماعی استفاده بکنیم و در واقع یک نوع کنترل کنندگی اجتماعی فعال را برای مردمی که هنجارهای جامعه را پذیرفتند مهیا کنیم.
بی‌تفاوتی اجتماعی در ذات مدرنیته
در ادامه حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین هاشمیان، استاد حوزه و دانشگاه و دبیر شورای راهبری دفتر تبلیغات اسلامی در این باب گفت: قبل از هر چیز برای فهم این پدیده اجتماعی و تحلیل زمینه‌ها و علل آن ما نیازمند یک دستگاه نظری هستیم. در یک نگاه کلان، اندیشمندان کلاسیک و مدرن، به این مطلب اشاره دارند که در ذات مدرنیته یک بی‌تفاوتی اجتماعی نهفته است یعنی مدرنیته نهایتا افرادی را روانه جامعه می‌کند که بیشتر خودشان و منافع لحظه‌ای‌شان را در نظر می‌گیرند.لذا طبیعی است که مناسبات و هنجارهای اجتماعی از ناحیه این افراد با تهدید روبرو شود و یا در مرز بی‌تفاوتی قرار بگیرد.
وی افزود: به عقیده برخی از اندیشمندان مُتقدم مطالعات اجتماعی در دوره ما قبل مدرن، در اجتماع افراد همبستگی اجتماعی بیشتری داشتند، پایبندی‌شان به آداب، سنت‌ها، هنجارهایی که برایشان در نهادهای سنتی مثل دین، مثل خانواده، درونی شده بود پایبندی خیلی بیشتر بود و یکپارچگی بیشتری در جوامع به چشم می‌خورد. در حالی که در مفهوم مدرن جامعه، یکپارچگی، انسجام و نظم اجتماعی براساس سیستم شکل می‌گیرد یعنی یک نظم سیستمی، یک نظم مکانیکی، یک نظم ماشینی که براساس ساختارهای بوروکراتیک با قوانین و مقرراتی که وضع می‌شود، کنترل می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر این دوگانه را بپذیریم و در این چارچوب بخواهم تحلیل ارائه کنم، جامعه ایران یک جامعه‌ای است که در آن ساختارها، قوانین و مقررات و هنجارهای اجتماعی و جامعه‌پذیری به‌خوبی تبیین نشده‌اند. از طرفی نقش و ضریب نفوذ نهاد دین، نهاد خانواده، نظام تعلیم و تربیت جهت تربیت نسلی هنجارپذیر و نهادهایی مثل پلیس که عامل بوجود آمدن یکپارچگی اجتماعی هستند، پایین آمده است. مثلا پلیس ما می‌گوید که من کمبود نیرو دارم کلانتری‌ها کم هستند. پس ما چطور این نظم و امنیتی را که برای ما مایه فخر و مباهات است، ایجاد کردیم.
همچنین سیدمجید امامی، عضو هیئت علمی و سرپرست معاون پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق درباره حادثه اخیر، گفت: حادثه اخیر در واقع نشئت گرفته از تضعیف شدن فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر است. این به معنای این است که مسئولیت‌های اجتماعی شهروندان در قبال یکدیگر با تاکید بر ارزش‌های دینی در برخی از مناطق شهری تقلیل یافته است.
سندروم ژینوسی؛ آفت مدرنیته
وی افزود: البته بعد از قضیه شهید محمدی دیدیم خیلی در مورد سندروم ژینوسی صحبت شد. به صورت مختصر سندروم ژینوسی را اینگونه می‌توان تعریف کرد که در حالی که ممکن است، در اطراف هر فرد درجامعه اشخاص زیادی باشند اما باز هم فرد تنهاست و افراد با این استدلال که سری را که درد نمی‌کند بادستمال نمی‌بندند نسبت به اتفاقاتی که پیرامونشان می‌افتد واکنشی نشان نمی‌دهند و این سقوط یک جامعه است.
امامی در توضیح این مطلب گفت: این یعنی اگر، ارزش‌های اجتماعی که یک جامعه بر مدار آنها ساخته شده به یک حالت بی‌دفاعی برسند و به عبارت دیگر افراد در روابطشان نتوانند این ارزش‌های اجتماعی را باز تولید کنند جامعه دچار نا امنی اجتماعی می‌شود.
وی بیان کرد: واقعیت این است که در جامعه ما، مسئولیت اجتماعی و مسئولیت همگانی مخصوصا اگر با رهیافت امر به معروف و نهی از منکر همراه باشد، ستون فقرات امنیت اجتماعی است. تعاملات اجتماعی مهمترین مسئله در تولید و احیای امنیت اجتماعی است. هرگاه چگالی و تراکم تعامل اجتماعی بالا برود امنیت اجتماعی نیز بالا می‌رود. اینکه مردم در محرم، احساس امنیت بیشتری می‌کنند به این دلیل است که مرتب کسانی را می بینند که بر اساس باورهایشان مهربانانه و غیر سودجویانه به آنها خدمت می‌رساندند و با آنها تعاملات اجتماعی مثبتی دارند.
انتهای پیام
