کلینیک ترک اعتیاد اینترنتی راه‌اندازی شود / لزوم مشارکت مجلس

حمید ضیایی‌پرور، مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح مفهوم اعتیاد اینترنتی پرداخت و گفت: در استانداردهای سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو واژه‌ای با عنوان اعتیاد اینترنتی وجود ندارد و هر کشوری متناسب با شرایط و مقتضیات خودش این موضوع را تعریف می‌کند، چراکه ضریب نفوذ، سرعت، میزان استفاده از تلفن همراه، ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی و ... هر جامعه‌ای با هم متفاوت است.

ضیایی‌پرور که مدرک دکترای تخصصی علوم ارتباطات دارد، در ادامه تشریح کرد: استفاده از وسیله و هر فعالیتی که تکرار آن منجر به صدمات روحی و جسمی به فرد شود به عنوان اعتیاد یا سوء مصرف تلقی می‌شود چه استفاده از مواد خاص یا دارو و یا استفاده از یک فناوری و رسانه باشد.

در چه حالتی به گیم اعتیاد داریم؟

ضیایی‌پرور با اشاره به اینکه طبیعتاً در حوزه مصرف تلفن همراه، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نیز یک شاخص اعتیاد وجود دارد ولی این در مورد افراد مختلف متفاوت است، اظهار کرد: ممکن است یک استاد دانشگاه و یا فرد تحصیل‌کرده‌ روزی 10 ساعت از اینترنت استفاده کند ولی استفاده وی کاملاً آگاهانه و هدفمند بوده و در راستای شغل، کلاس، ورک‌شاپ، آموزش و ... است؛ این موضوع جنبه اعتیاد ندارد. ولی وقتی یک نفر از یک گیم (بازی) به تکرار استفاده می‌کند و اگر روز بعد آن بازی را انجام ندهد دچار استرس، فشار خون و مشکلات روحی و روانی می‌شود به معنی اعتیاد به آن گیم است.  

وی شاخص اصلی در تعریف اعتیاد به اینترنت را صدمه روحی و جسمی به فرد اعلام و اظهار کرد: اگر استفاده از اینترنت موجب ارتقای افراد شود استفاده زیاد به معنای اعتیاد نیست. برای مثال طراحان استارتاپ‌ها ممکن است روزی 20 ساعت بر روی یک پروژه تمرکز داشته باشند ولی معتاد تقلی نمی‌شوند.

ضیائی‌پرور با اشاره به اینکه اعتیاد را معمولاً در فضای مجازی و وسایل ارتباطی جدید در بحث بازی‌ها، تعریف می‌کنند، گفت: استفاده زیاد و به تکرار از بازی‌ها توسط عموماً جوان‌ها و نوجوان‌ها، استفاده از ابزار تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی به ویژه شبکه‌هایی که جنبه سرگرمی دارند جنبه اعتیاد دارند. البته شکل شدیدتر هم هست مثل استفاده از سایت‌های مستهجن یا مواردی که آسیب‌های روحی و جسمی متعددی برای فرد به همراه دارد.

وی بر لزوم ارائه یک تعریف دقیق و متناسب با شرایط ایران از اعتیاد به اینترنت تأکید کرد و گفت: متأسفانه تاکنون این تعریف از سوی هیچ یک از نهادهای مرتبط ارائه نشده و ما در ایران شاخصی نداریم که بگوییم اگر مثلاً یک دانش‌آموز در یک گروه سنی خاص بیش از یک مقدار مشخص از تلفن همراه استفاده کند معتاد تلقی شده و نیاز به درمان و مداخله دارد.

لزوم راه‌اندازی کلینیک ترک اعتیاد اینترنتی

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه ایده راه‌اندازی کلینیک ترک اعتیاد اینترنتی را ارائه کرده است، گفت: در این ایده اولین پیشنهاد ارائه تعرفی علمی و آکادمیک متناسب با شرایط ایران در خصوص اعتیاد رسانه‌ای و اتخاذ تدابیری برای کمک به مبتلایان به این حوزه است. همچنین تأکید داریم که کلینیک ترک اعتیاد اینترنتی علاوه بر جنبه‌های پزشکی، روانشناسی و کمپ‌های ترک اعتیادی که در چین، کره و ... هست، بر روی افزایش سواد رسانه‌ای و آگاهی افراد هم تمرکز کند.  

وی افزود: این کلینیک در شکل گسترده‌تر خود کلینیک سواد رسانه‌ای خواهد بود و بخشی از آن برای ارتقای سواد و مهارت‌های والدین فعالیت خواهد کرد. والدین باید آموزش‌های لازم در خصوص نحوه رفتار، کنترل و نظارت بر عملکرد فرزندانشان در فضای مجازی را بیاموزند. یک بخش آموزشی دیگر نیز مربوط به خود کودکان است.

این مدرس دانشگاه آسیب‌های وارده از سوی فضای مجازی را به سه دسته تقسیم بندی کرد و گفت: شکل، محتوا و بازی‌هایی که استفاده می‌کنیم بومی نیست و شاخص‌هایی که مد نظر داریم اصلاً در این طراحی‌ها رعایت نشده است. بخش دیگر مشکلات به زیرساخت و فناوری باز می‌گردد که تولید فناوری یا ارتباط می‌کند. پهنای باند و اینترنت خانوادگی که در دنیا وجود دارد، کنترل شده است و طبیعتاً با استفاده از آن دغدغه والدین کمتر خواهد‌بود اما ما آن را در ایران نداریم.

وی ادامه داد: بخشی هم آگاهی، سواد، دانش و مهارت استفاده کننده، والدین و خانواده است که توجه به آن و رفع این مشکل در حوزه مأموریت وزارت ارشاد است.

ضیایی‌پرور ضمن تأکید بر لزوم توجه به اعتیاد اینترنتی و انتقاد از اینکه این حوزه بدون متولی است و هیچ اقدامی در خصوص آن صورت نگرفته است، گفت: اگر 10 سال بعد به این دوره نگاه کنیم تعجب خواهیم کرد که چرا به این حوزه مهم توجه نشده است.

وی اضافه کرد: در این بخش خیلی عقب هستیم و آفت‌های آن را زمانی متوجه می‌شویم که بخش قابل توجهی از جامعه با آن درگیر شده و نظام خانواده را متأثر می‌کند. اکنون مجلس شورای اسلامی در زمینه طراحی موضوعات مرتبط با اینترنت فعال شده و چندین طرح و برنامه را در دستور کار قرار داده اما این مسئله همچنان در مجلس مطرح نیست و حتی شایسته است که یک طرح ویژه برای این مسئله تدوین و برای آن متولی و بودجه تعیین شود.