تبیین ابعاد جامعه‌شناختی کودک‌همسری

به گزارش ایكنا، به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی فارس، صدیقه البزی، مدیرگروه علوم رفتاری جهاد دانشگاهی فارس، 25 فروردین‌ماه با بیان اینكه ایجاد روابط انسانی یکی از نیازهای عاطفی بشر بوده و ازدواج، یکی از صمیمی‌ترین نوع رابطه در پاسخ به این نیاز است، گفت: در این شکل از برقراری رابطه، چنانچه یکی از طرفین کمتر از ۱۸ سال داشته باشد با مقوله کودک‌همسری مواجه هستیم.

وی افزود: پدیده کودک همسری در بسیاری از جوامع به چشم می‌خورد اما از سویی دیگر نیز شاهد تلاش جامعه جهانی برای رفع یا کاهش آن هستیم، چراکه آرامش و سلامت جامعه، ارتباط تنگاتنگی با ازدواج سالم و به هنگام داشته و چنانچه عکس آن رخ دهد (در اینجا کودک‌همسری مد نظر است) می‌تواند جامعه را با چالش‌های گوناگونی مواجه کند و به‌ویژه زمینه را برای بروز آسیب‌های اجتماعی متعدد فراهم کند.

البرزی با تصریح اینکه در ایران این پدیده به‌وسیله هنجارها، سنت و فرهنگ پشتیبانی شده و در برخی استان‌ها فراوانی بیشتری داشته و به‌شدت تحت تأثیر بسترهای اجتماعی و فرهنگی است، اضافه کرد: کودک‌همسری بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، یکی از مصادیق جهان شمول خشونت علیه زنان و از موارد آشکار نقض حقوق زنان محسوب می‌شود.

مدیر گروه علوم رفتاری جهاددانشگاهی فارس بیان کرد: البته در کودک‌همسری، پسران هم می‌توانند قربانی این ازدواج‌ها باشند، این پدیده، همان‌گونه که از زمینه‌های اجتماعی ــ فرهنگی تأثیر می‌پذیرد دارای پیامدهای اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی نیز است.

وی ادامه داد: زنانی که کودک‌همسری را تجربه کرده‌اند خیلی زود در نقش همسری و مادری قرار می‌گیرند، این در حالی است که هنوز مراحل رشد فیزیولوژیکی را کامل نکرده و آن‌گونه که باید قادر به درک نقش‌های جدیدشان نیستند.

مدیرگروه علوم رفتاری جهاد دانشگاهی فارس اضافه كرد: خشونت‌های جنسی، بارداری زودهنگام و پرخطر، افزایش احتمال سقط جنین، بازماندن از تحصیل، اشتغال و کسب درآمد، تنها بخشی از پیامدهای کودک‌همسری بوده و تبعات و آثاری که این نوع از ازدواج می­تواند برای زنان پدید آورد گاهی تا پایان عمر گریبان‌گیرشان خواهد بود.

البرزی افزود: چنانچه در مطالعه‌ای که توسط زهرا افتخارزاده در این باب انجام شده، زنان از تجربیات خود سخن گفته که طبق این پژوهش آزار جنسی، بارداری، زایمان، مادری تلخ، خشونت خانگی، خشونت اقتصادی، استثمار خانگی، خیانت، کودکی از دست رفته، انزوا و تنهایی، اختلالات روانی و بیماری‌های مقاربتی که در نبود دانش کافی بروز کرده از جمله چالش‌‌هایی است که این زنان تجربه کرده‌اند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: اما با تمام این خطرات و آسیب‌های احتمالی همچنان این نوع از ازدواج‌ها محقق شده و فقر، کلیشه‌های جنسیتی، پایبندی به الزامات فرهنگ مردسالارانه، میل به کنترل دختران به عنوان ناموس و شرف، از آن حمایت می‌کند.

وی با اشاره به اینکه قدرت نیروهای اجتماعی و آداب و رسوم محلی چنان است که حتی می‌تواند بر الزامات قانونی نیز تسلط یابد، گفت: نکته شایان توجه اینکه دخترانی که به خواست والدین و با فشارهای اجتماعی تن به ازدواج زودهنگام می‌دهند در اغلب موارد حتی در انتخاب همسر نیز نقشی نداشته و این والدین هستند که بنا به مصلحت و تشخیص خود، دست به گزینش زده و بیشتر اوقات نیز اختلاف سنی قابل توجهی بین زوجین مشاهده می­‌شود که این خود دارای آثار متعددی است.

مدیرگروه علوم رفتاری معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی استان فارس با بیان اینکه آثار سوء این پدیده چنانچه مورد توجه سیاستگذاران قرار نگیرد، به کلیت جامعه آسیب خواهد زد، لزوم رفع خلأهای قانونی و افزایش سطح حمایت‌ها در زمینه قانونگذاری، توجه به آموزش‌های عمومی درباره ازدواج کودکان و... را لازم دانست.