بیش از 90 درصد فعالیت‌های آستان عبدالعظیم(ع) صبغه فرهنگی دارد / بایسته‌ها و موانع تبدیل بقاع متبرکه به اقطاب فرهنگی + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، امروز، پانزدهم شوال مصادف به سالروز وفات حضرت عبدالعظیم‌الحسنی(ع) است؛ عبدالعظیم(ع) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و از افراد برجسته مکتب امام هادی(ع) بود. از قول ابوحمّاد رازی نقل شده که امام هادی(ع) از او خواسته است تا هر سؤالی در ناحیه‌اش پیش آید، از عبدالعظیم‌الحسنی(ع) بپرسد.

در حدیث مفصل دیگری که در امالی شیخ صدوق نقل شده است، عبدالعظیم(ع) عقیده خود در امور دینی را به امام هادی(ع) عرضه کرد و مورد تأیید او قرار گرفت. حضرت عبدالعظیم(ع) تحت فشار حکومت عباسی به پناه برد و در خانه یکی از شیعیان ساکن شد و شب روز را به زهد و عبادت می‌پرداخت تا اینکه پس از چند روز بیماری از دنیا رفت. شیعیان ری تشییع جنازه باشکوهی برایش برگزار و مقبره بزرگی برایش بنا کردند.

آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) در شهر ری یکی از اماکن متبرکه‌ای است که هر ساله زائران بسیار زیادی از اقصی‌نقاط کشور و حتی خارج از کشور برای زیارت به این مکان مقدس مشرف می‌شوند. این آستان مقدس پس از انقلاب اسلامی و به ویژه طی سه دهه اخیر، فعالیت‌های فراوانی در حوزه توسعه برنامه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی خود داشته است و می‌توان گفت که تا حدود بسیار زیادی به یکی از اقطاب فرهنگی تبدیل شده است.

موضوع تبدیل شدن بقاع متبرکه به قطب‌های فرهنگی، یکی از موضوعات بسیار مهمی است که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار داشته و رهبر انقلاب همواره بر این موضوع تأکید داشته و دارند. با توجه به وجود بیش از هشت هزار امامزاده واجب‌التعظیم در کشور، ضرورت تبدیل شدن بقاع متبرکه به اماکن و اقطاب فرهنگی و نیز پرداختن به امر بایسته‌ها و موانع موجود بر سر راه دستیابی به این هدف از موضوعاتی است که باید برررسی و تبیین شود.

عباس سلیمی، معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در گفت‌و‌گو با ایکنا، در رابطه با بایسته‌ها و موانع موجود در زمینه تبدیل شدن بقاع متبرکه به قطب فرهنگی در کشور، با اشاره به منویات مقام معظم رهبری در رابطه با ضرورت تبدیل بقاع متبرکه به اقطاب فرهنگی، اظهار کرد: این بیان در عبارت و کلام کوتاه و مختصر است، اما تحقق آن کار بسیار عظیمی است که البته آثار و برکات خود را دارد.

وی افزود: حضور بیش از هشت هزار امامزاده در ایران اسلامی در یک مقایسه آماری با سایر کشورها حتی کشورهای عربی حاوی یک پیام است و آن هم رشد و اعتقاد و ایمان و بزرگواری ملت بزرگ ایران اسلامی است که در آن سال‌هایی که اهل بیت(ع) و فرزندان ایشان در معرض ظلم و فشار دشمنان بودند، ایران و مردم بزرگوار آن به عنوان یک ملت قابل اعتماد که محل امنی برای آن بزرگواران بود، محسوب می‌شد.

سلیمی ادامه داد: چنین آماری در هیچ یک از کشورهای اسلامی حتی کشورهای عربی وجود ندارد، لذا از این نظر ملت ما باید به خود ببالند که نیاکان و پدران و مادران آن‌ها همگی از روحیه ایمان و ولایت‌مداری برخوردار بودند که فرزندان آل‌الله به آن‌ها اعتماد کردند. ما باید قدر این مسئله را بدانیم، چراکه این مراکزاز مصادیق این آیه قرآن کریم است که می‌فرماید: «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ؛ در خانه‌‏هايى كه خدا رخصت داده كه قدر و منزلت آن‌ها رفعت‏ يابد».

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) تصریح کرد: از این روی این فرمایش رهبر بزرگوار انقلاب فرمایشی متین و برخوردار از یک ریشه و اصالت بوده است. در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) که با الهام از روایات و فرمایشات حضرت امام هادی(ع) و همچنین، تعبیر و توصیفی که خود رهبری بزرگوار انقلاب اسلامی دارند، این مکان مقدس را کربلای ایران اسلامی و قبله تهران می‌دانیم. به همین دلیل وظیفه سنگین‌تری بر روی دوش همه خادمان آستان است تا اینجا به صورت حقیقی و واقعی به قطب فرهنگی تبدیل شود.

وی بیان کرد: خوشبختانه به لطف خداوند بزرگ و دید فرهنگی بلندی که تولیت این آستان مقدس داشتند، از همان 31 سال پیش یعنی سال 1369 تاکنون بحث صبغه فرهنگی کار در این آستان در اولویت قرار گرفت، لذا در حال حاضر به لطف خداوند بزرگ آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) از پیش‌دبستانی تا مقطع دکتری را پوشش می‌دهد. یعنی از مجتمع آموزشی حکمت گرفته که دختران و پسران فراوانی در آن در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مشغول تحصیل هستند و کارنامه بسیار درخشانی در المپیادها، مسابقات قرآنی و سایر وجوه هنری و علمی دارد، مشغول کار فرهنگی هستند تا دانشگاه علوم حدیث که بحمدالله فرهیختگان و دانشمندان فراوانی را تقدیم جامعه اسلامی کرده و در کنار آن حوزه مقدسه حضرت عبدالعظیم(ع) که مردان و زنان بسیار فرهیخته‌ای در آن مشغول فراگیری علوم حوزوی هستند، همگی از برکات آستان مقدس و امور فرهنگی مربوط به آن هستند.

سلیمی تصرح کرد: همچنین، مرکز آموزش قرآن کریم آستان مقدس با میانگین سالیانه حدود چهار هزار نفر قرآن‌آموز و نیز بخش‌های مختلف آستان حضرت عبدالعظیم(ع) از کتابخانه معظم آن با تعداد قابل توجهی نسخ خطی ارزشمند به عنوان یک گنجینه و میراث باارزش گرفته تا تالار علم، مرکز نجوم و سایر مراکز دیگر آستان همگی در راستای فرهنگی شدن این مجموعه تلاش کرده و برنامه‌ریزی می‌کنند.

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) گفت: همچنین، شاهد این هستیم که طی ایام مختلف سال، صدها جلسه آموزشی، همایشی و تبلیغی چه در مناسبت‌های مختلف و چه در ارتباط با جلسات عمومی و تخصصی قرآن کریم از جمله جلسات حفظ و قرائت، مفاهیم و تفسیر قرآن در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) برگزار می‌شود. برگزاری کلاس‌های مختلف سبک زندگی اسلامی و تحکیم مبانی خانواده و در کنار همه آن‌ها حضور روحانیون و بانوان فاضله حوزوی در مراکز پاسخ‌گویی به سؤالات و احکام شرعی و نیز ارائه مشاوره به خانواده‌ها و جوانان در ابعاد گوناگون، از دیگر برنامه‌هایی که در راستای فرهنگی شدن آستان مقدس اجرا می‌شود.

وی اذعان کرد: اگر عنصر زیارت که از اصلی‌ترین مأموریت‌ها و اهداف آستان مقدس و از علایق مردم متدین ما است را نیز به برنامه‌های اشاره شده اضافه کنیم، می‌توانیم به جرئت عرض کنیم که بیش از 90 درصد برنامه‌های آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) به لطف خداوند متعال فرهنگی است. البته این بدان معنا نیست که ما از کارنامه خود راضی هستیم، بلکه این امید را داریم که شرایط بهتری و مناسب‌تری فراهم شود تا این برنامه‌ها و فعالیت‌ها به صورت کمی و کیفی توسعه پیدا کند.

سلیمی ادامه داد: همچنین، وجود مراکز عرضه انتشارات و کتب مورد نیاز مردم و دیگر خدماتی که ممکن است فرهنگی نباشد اما از ملزوماتی است که باید در این‌گونه اماکن متبرکه وجود داشته باشد نیز از دیگر برنامه‌های آستان مقدس است. وجود مرکزی مانند دارالشفای کوثر که سالانه بیش از 750 هزار نفر مراجعه کننده داشته و یکی از مجهزترین مراکز تصویربرداری و ام آر آی را در خود دارد، از جمله این موارد است. متخصصان و پزشکان حاذق کشور علیرغم مشغله‌های دانشگاهی و بیمارستانی که دارند، بدون هیچ چشم‌داشتی و به صورت افتخاری در ایام خاص در این مرکز بهداشتی حضور پیدا کرده و به صورت رایگان به خدمت‌رسانی به مردم و زائران آستان می‌پردازند.

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) اظهار کرد: در کنار این مسئله، هزاران نفر از خادمان افتخاری آستان مقدس از وزیر و وکیل و مدیران کل و ... گرفته تا دیگر اقشار جامعه بدون هیچ چشم‌داشت مادی مشغول خدمت به مردم و زائران آستان هستند. اگر بخواهیم سایر فعالیت‌های فرهنگی آستان از قیبیل موارد مربوط به ارشاد و امر به معروف و ... را بیان کنیم، می‌توانیم این‌گونه عنوان کنیم که اغلب امور آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) رنگ و بوی فرهنگی دارد.

وی بیان کرد: حتی می‌توان گفت که کادر زحمتکشی که در لباس فراشی آستان مشغول به نظافت این محوطه وسیع و حرم مطهر هستند نیز بسترساز امور فرهنگی هستند. به نظر بنده تا حدود قابل توجهی منویات رهبری معظم انقلاب اسلامی در زمینه تبدیل شدن بقاع متبرکه به اقطاب فرهنگی به ویژه در مورد آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) با مدیریت داهیانه تولیت آستان مقدس و همکاری مجموعه مدیریت آستان به ویژه همراهی و همکاری زائران و مدیران خوب شهرستان ری از فرماندار شهرستان گرفته تا دیگر مدیران شهرستانی که تسهیل‌کننده امور مربوطه بودند، محقق شده است.

سلیمی تصریح کرد: همچنین، مسائل مربوط به موقوفات و اداره نذورات آستان مقدس نیز از جمله امور بسیار گسترده آستان است که به ویژه طی سه سال گذشته فعالیت‌های بسیار وسیعی در این حوزه انجام شده است. در رابطه با مباحث مربوط به مشکلات ناشی از بیماری کرونا نیز خدمات خوبی در قالب رزمایش مواسات و کمک مؤمنانه انجام شده و امیدواریم با رفع مشکلات مربوط این بیماری بتوانیم آن‌گونه که شایسته است به وظایف خود عمل کنیم.

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در ادامه سخنان خود با اشاره به موانع موجود بر سر راه تبدیل شدن بقاع متبرکه به ویژه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) به اقطاب فرهنگی، اظهار کرد: ممکن است که بسیاری از مسئولان و مدیران اماکن متبرکه در پاسخ به این سؤال، فهرستی از مشکلات و موانع موجود را برشمرند اما ما در این مکان مقدس این کار را نمی‌کنیم؛ چراکه اصولا هر کاری سختی‌ها و موانع خود را دارد.

وی افزود: از منظر جهان‌بینی قرآن، هیچ کار سختی در عالم آفرینش وجود ندارد. زمانی که مشاهده می‌کنیم در سوره مبارکه انشراح یا شرح خداوند بزرگ می‌فرماید: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا» و سپس، همین لفظ را دوباره تکرار می‌کند، در یک ترجمه نسبت عجولانه ممکن است این آیه این‌گونه ترجمه شود که به درستی که پس از هر سختی، یک آسانی است؛ در حالیکه ترجمه صحیح این نیست؛ چراکه اگر این‌گونه بود، خداوند متعال این‌گونه می‌فرمود که «فَإِنَّ بعدَ الْعُسْرِ يُسْرًا» که این‌چنین نیست و خداوند از کلمه «مع» یعنی از قاعده معیت استفاده کرده است. آنچه که اساتید و مفسران قرآن کریم به ما تعلیم داده‌اند این است که این آیه می‌خواهد این‌گونه بفرماید که در دل هر کاری که به ظاهر سخت و مشکل به نظر می‌رسد، آسانی نهفته است و ما نباید کاری را غیر ممکن دانسته و از سختی و مشکلات آن برنجیم. البته ممکن است که برخی از افراد این‌گونه نیندیشیده و از مشکلات و موانع راضی و خوشحال نباشند.

سلیمی گفت: اگر روزی برسد که بیش از هشت هزار بقعه نورانی متبرکه به معنای حقیقی کلمه، قطب فرهنگی باشند، دیگر زندان و ارتکاب به جرمی به معنای آنچه که امروز از آن یاد می‌شود، وجود نخواهد داشت. این مسئله نشان‌دهنده آن است که ما به چنین جایگاهی برای اماکن متبرکه نرسیده‌ایم و باید تلاش کنیم تا به این جایگاه دست پیدا کرده و از موانع موجود نیز هراسی به دل راه ندهیم. ما اگر با استقامت و اعتقاد راسخ به وظیفه‌‌ای که داریم و با اعتقاد به حقانیت راه خدا به وظایف خود عمل کنیم، مشکلات را مرتفع خواهیم کرد و از آنجایی که اسلام، دین امید است و ناامیدی از منظر دین و قرآن ما مترادف با واژه کفر معرفی شده است «لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ»، باید در برابر سختی‌ها و موانع بایستیم.

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) ادامه داد: ما یک جهان‌بینی ولایی و امامتی نیز داریم که باید از آن نیز به خوبی بهره‌برداری کنیم. باید بدانیم که علیرغم همه مشکلات، تنگناها، تحریم‌های ظالمانه، نامردی‌های بین‌المللی، زورگویی‌ها، ناهنجاری‌ها، جرایم و مفاسد، هر روز که خورشید از مشرق طلوع می‌کند، بدان معنا است که ما یک روز به ظهور امام عصر(عج) به عنوان مصلح کل و منجی جهان بشریت نزدیکتر شده‌ایم و احدی نمی‌تواند این حقیقت را انکار کند. پس نه جای ناامیدی و نه جای گلایه از سختی‌ها و موانع وجود دارد.

وی اظهار کرد: امروز اگر در توزیع سیستم بودجه کشور، عدالت به معنای حقیقی وجود داشته باشد که البته ما نقد فراوانی به آن داریم اما به حرمت انقلاب چیزی بیان نمی‌کنیم و اگر اولویت‌ها براساس نیازهای واقعی کشور فهرست‌بندی شود و مسئولان برای ما مشخص کنند که جای فرهنگ کجا است؟ و برای فرهنگ چه درصدی از بودجه اختصاص داده می‌شود؟ بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. متأسفانه امروز بودجه‌هایی برای برخی از موارد صرف می‌شود که حتی اگر این بودجه‌ها اختصاص داده نشود نیز هیچ لطمه‌ای به دنیا و آخرت مردم وارد نخواهد نشد و حتی در بعضی از موارد برای دنیای مردم نیز بهتر خواهد بود.

سلیمی افزود: اگر برنامه‌ها به صورت کارشناسی شده پیش برود، دیگر این‌گونه نخواهد بود که برخی از بقاع متبرکه برای تأمین مخارج آب و برق و ارتباطات و یا نظافت خود با تنگنای بودجه‌ای مواجه باشند. باید کاری کنیم که مردم اطمینان حاصل کنند که اگر یک بقعه‌ای درآمد سرشاری داشت، این درآمد، شخصی نیست، بلکه برای خدمت و نوکری به مردم است و برای آن است که جوانان ما امروز با چالش این حجم از شبهات دینی مواجه نباشند. باید به جایی برسیم که برای مثال آستان حضرت عبدالعظیم(ع) حداقل 10 کرسی مباحث آزاداندیشی و 10 کرسی پرسش و پاسخ مذهبی برای رفع شبهات مردم داشته باشد. دشمن امروز برای ایجاد شبهات و مبارزه با ما بودجه‌های میلیاردی هزینه می‌کند، اما ما حاضر نیستیم که یک هزارم آن‌ها بودجه برای این کار اختصاص دهیم.

معاون فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) تصریح کرد: اگر دوراندیشانه حتی یک صدم بودجه فعلی به مدارس و دانشگاه‌ها، اتحادیه‌ها و مؤسسات قرآنی کشور و ... اختصاص داده می‌شد، اساسا امروز زندانی با این آمار نداشتیم. آستان حضرت عبدالعظیم(ع) نیز مستثنی از این کم‌لطفی‌ها نبوده و نیست. باید دعا کنیم که مدیرانی که در رابطه با توزیع و تقسیم امکانات کشور مسئولیت دارند، نیازهای مردم را به درستی تشخیص داده و اولویت‌بندی کنند. امروز همانگونه که مسئولان بودجه‌های فراوانی را برای حفظ سلامت مردم‌ درنظر می‌گیرند که البته امری بسیار خوب و شایسته است، باید برای حفظ سلامت روح و اعتقادات ایشان نیز اگر بیشتر از آن بودجه درنظر نمی‌گیرند، باید معادل آن را تخصیص دهند که متأسفانه این‌گونه نیست.

وی با بیان اینکه بسیاری از اماکن متبرکه و مراکز فرهنگی با چنین مشکلاتی مواجه هستند، اذعان کرد: اگر غیرت و همت خیّران و مردم نبود، امروز سنگین‌ترین پروژه‌های ساختمانی و عمرانی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) که برای آسایش و رفاه زائران انجام می‌شود، به سرانجام نمی‌رسید. البته ما باید این حس نیکوکاری را در مردم زنده نگه داریم، اما در رابطه با بودجه‌های عمومی کشور نیز می‌توان دقیق‌تر عمل کرد. اگر این موارد انجام شود، ان‌شا‌ءالله ما نیز هیچ مانعی برای خدمتگزاری بیشتر به مردم به‌ویژه جوانان عزیز نخواهیم داشت.

سلیمی با اشاره به اینکه باید کاری کنیم که از ظرفیت بقاع متبرکه حداکثر استفاده و بهره‌وری را داشته باشیم، بیان کرد‌: این همان نکته‌ای است که مد نظر مقام معظم رهبری است. امیدواریم که به توفیق خداوند متعال این موانع نیز برطرف شود تا همه خادمان تمامی بقاع متبرکه بتوانند در این راستا به وظایف خود به خوبی عمل کنند. هر چقدر که ما این نقاط نورانی را که سنگرهای حفظ هویت ما بوده و اعتقادات ما را صیانت می‌کنند، تقویت کنیم، آینده کشور خود را ساخته و فرزندان خود را در برابر هجمه و شبیخون فرهنگی دشمنان بیمه کرده‌ایم.

گفت‌وگو از مجتبی افشار