یافتن پرسش بهترین روش برای نقد و بررسی یک اثر است

به گزارش ایکنا، جواد حیدری، استاد دانشگاه شاهد و مترجم متون فلسفی، امروز، 17 آبان‌ماه در نشست علمی «گزارش کتاب» با بیان اینکه مقوله نقد و بررسی(ریویو) وارد حوزه‌های متعددی چون فلسفه ذهن، فلسفه سیاسی، فلسفه اخلاق و ده سالی است که وارد فلسفه دین هم شده است، گفت: این نقد و بررسی‌ها(ریویوها) مهمترین متفکران قرن بیستم مانند جان رالز، برنارد ویلیامز و مکینتاش و ... را پوشش می‌دهند.

وی افزود: جز تامس نیگل در بین 12 فیلسوف مهم نیمه دوم قرن بیستم، متفکری سراغ ندارم که اینقدر کتب جدی را نقد و بررسی کرده باشد. این نقدها و بررسی نشان می‌دهد که وی به کتب همکارانش توجه کرده است، فارغ از اینکه آثار آنها را رد یا تأیید کند؛ این نقد و بررسی نشان می‌دهد که چه آثاری برای او مهم است. نکته مهم دیگر این است که ما در نقدنویسی روش کار را هم می‌آموزیم و نقدنویسی وی یک دوره کامل آموزشی است. 

حیدری اضافه کرد: تامس در کار خود واقعا به ادب نقد و بررسی پایبند است و طرف مقابل خود را با نفهمیدن و بی‌سوادی، تحقیر نمی‌کند که متاسفانه برخی این خصلت را دارند؛ بنده در بیش از 70 ریویو از ایشان چنین چیزی را ندیدم و این برای من جالب بود.

استاد دانشگاه شاهد افزود: ما دو شیوه برای نقد و بررسی داریم، یکی اینکه طرف جغرافیایی از مطالب کتاب را به ما می‌گوید و مباحث طرح شده در اثر را بیان می‌کند؛ در این روش ماکتی از بحث ارائه می‌شود، بنابراین خلاصه‌نویسی را نباید با تقطیع یکی گرفت چون در تقطیع ممکن است اصل مطلب منتقل نشود.

مترجم متون فلسفی بیان کرد: نوع دیگر نقد و بررسی این است که محقق، مسئله‌محور پیش می‌رود، یعنی اصلا قصد ندارد کتاب را خلاصه کند و ماکتی از مباحث عرضه کند، بلکه حرف او این است که ما در یک اثر، یک مسئله کلان داریم و جواب آن؛ یعنی مؤلف یک سؤالی در ذهن داشته که او را وادار به نگارش اثر کرده و تلاش کرده آن را جواب دهد. 

اهمیت پرسش در تحقیق

حیدری تصریح کرد: روش تحقیق هم همین است؛ یعنی فرد یک سؤال در ذهن دارد و می‌خواهد از آن به یک جوابی برسد، تامس در همه ریویوهای خود این روش را برگزیده است و به مخاطب نشان می‌دهد هر تفکر فلسفی با یک سؤال شروع می‌شود. وی بعد از بیان سؤال به جواب می‌پردازد که آیا قانع‌کننده هست یا خیر؟

استاد دانشگاه شاهد گفت: تبیین مسئله اصلی نویسنده و اینکه چرا نویسنده فکر کرده که این سؤال آنقدر ارزش داشته که وی برای جوابش کتاب نوشته، محور تمرکز تامس در بررسی و نقد است و به بررسی نظریه مؤلف در جواب دادن می‌پردازد و ادله و شواهدی را که او اقامه کرده تبیین می‌کند.

مترجم متون فلسفی با اشاره به اهمیت ادبیات تحقیق و نقد، بیان کرد: در این مسئله به پیشینه موضوع مؤلف می‌پردازد که آیا سؤل اصلی وی را نویسنده برای اولین بار بیان کرده یا قبل از او هم سابقه دارد؛ یعنی اگر دیگران جواب داده‌اند آیا نویسنده دنبال ارائه جواب بهتر یا تضعیف جواب دیگران و یا تکمیل و اصلاح آنهاست؟ بنده از توماس نیگل تقریر دقیق و عالمانه پرسش را فراگرفته‌ام.

استاد دانشگاه شاهد با بیان اینکه پرسش تحقیق مسئله بسیار مهمی است، اضافه کرد: تحقیق خوب همیشه با یک پرسش خوب شروع می‌شود، ما اغلب تصور نادرستی از پرسش تحقیق و کتاب و مقالات داریم، سؤال فقط فتح بابی برای شروع بحث نیست، بلکه کل تحقیق را شکل می‌دهد، به همین دلیل صورت‌بندی پرسش تحقیق کار دشواری است و آسان نیست.

حیدری بیان کرد: یکی از مهمترین قابلیت‌ها و توانایی‌ها در خواندن کتاب این است که ما پرسش آن را استخراج کنیم. برخی تصور می‌کنند پرسش فقط با تحقیقات کمی سر و کار دارد و با تحقیق کیفی سر و کار ندارد، اما پرسش در همه انواع تحقیقات اهمیت دارد. 

استاد دانشگاه شاهد تصریح کرد: پرسش ما را ملزم می‌کند که به یک مسئله نظری و یا عملی مهم در جهانی که زندگی می‌کنیم پرسش دهد و جواب آن رفع یکی از ابهامات نظری و یا عملی است؛  پرسش به ما اطمینان می‌دهد که اگر به آن جواب بدهیم، یکی از مشکلات این جهان حل خواهد شد، پرسش باعث سازماندهی ذهن می‌شود و راه اینکه دنبال چه چیزی باشیم را به ما نشان می‌دهد؛  همچنین پرسش به ما این توانایی را می‌دهد که ببینیم چه چیزی در تحقیق و مقاله بگنجانیم و چه چیزی را نگنجانیم.