نقش‌آفرینی‌ها و فعالیت‌های سیاسی حضرت زهرا(س)

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد غفوری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شامگاه گذشته 15 دی‌ماه، در نشستی با موضوع «سیره سیاسی حضرت زهرا(س)» که به صورت مجازی برگزار شد، ضمن تسلیت شهادت حضرت زهرا(س)، اظهار کرد: حضرت زهرا(س) به اقتضای آنکه دختر پیغمبر(ص) و دختر رهبر اسلام و بنیانگذار اسلام بودند، لاجرم در فعالیت‌های سیاسی دخالت داده می‌شدند و چه ایشان اراده می‌کردند و چه آنکه اراده نمی‌کردند، سیاست و فعالیت‌های سیاسی در درون خانه پیامبر(ص) وجود داشت و لذا خانواده ایشان وارد ماجراهای سیاسی می‌شدند.

وی عنوان کرد: اگر چه در ادامه ما می‌بینیم که شخصیت زهرای مرضیه(س) یک شخصیت عمدتاً سیاسی است و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی آن حضرت بسیار نمایان است و در سیره و در زندگی ایشان برجسته است و این نشان می‌دهد که ایشان یک فرد سیاسی، فعال و کنشگر در جامعه بودند و اینگونه نبوده است که ناخواسته این حوادث برای ایشان پیش آمده باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: رفتار و یا فعالیت‌های سیاسی حضرت زهرا(س) به دو بخش تقسیم می‌شود، یک بخش آن مربوط به دوران قبل از رحلت نبی مکرم(ص) و بخش دیگر این فعالیت‌های سیاسی نیز به دوران پس از رحلت پدر گرامی ایشان مربوط می‌شود.

غفوری اظهار کرد: پس از اینکه پیامبر(ص) مبعوث و از جانب خداوند مأموریت تبلیغ دین الهی را عهده دار شدند، در راستای این تبلیغات پیامبر(ص) در مکه با مشکلات فراوانی مواجه بودند که این مشکلات سهواً به درون خانه ایشان سرایت کرد و تا زمانی‌که حضرت خدیجه(س) در زمان حیات خود پشتیبان اصلی مادی و معنوی پیامبر(ص) بودند تا پیامبر(ص) بتوانند این رسالتی را که خدای متعال بر عهده ایشان قرار داده بود، به نحو احسن انجام دهند، ادامه داشت.

وی اضافه کرد: اما زمانی‌که همسر پیامبر(ص) از دنیا رفت، پیامبر(ص) حامی بزرگ خود را از دست دادند و به عبارتی حضرت خدیجه(س) که از ایشان حمایت می‌کرد با رحلت خود خلأیی را در خانه پیامبر(ص) به وجود آورد و از این زمان است که حضرت زهرا(س) نقش خود را در درون خانه ایفا کردند و جایگزین مادر شدند و به نوعی دیگر نقش حامی و پشتیبان پدر بزرگوارشان را عهده‌دار شدند و پیامبر(ص) با هرگونه مشکلی که خارج از منزل مواجه می‌شدند و زمانی‌که به خانه بازمی‌گشتند، در این شرایط بود که حضرت زهرا(س) غمخوار و یار پدرشان بودند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: به دلیل نقش حمایتی ایشان از پدرشان است که رسول خدا دختر خود را به لقب «ام‌ابیها» خواندند و ایشان را مادر خود تلقی کردند و فرمودند که زهرا مانند مادر من است و این مصیبت‌ها را برطرف می‌کند و اینگونه بود که حضرت زهرا(س) سهیم مشکلات پدرشان در دورانی که در مکه حضور داشتند، بودند و خود را همیشه به‌عنوان مدافع نشان می‌دادند.

غفوری اظهار کرد: پس از این مشکلاتی که در مکه برای پیامبر(ص) به وجود آمد و در نهایت به امر خدا به مدینه هجرت کردند، حضرت زهرا(س) نیز به امیرمؤمنان دستور دادند که پس از اینکه امانت‌های مردم را به آن‌ها بازگرداند، خانواده پیغمبر را به مدینه ببرند و در حقیقت این هجرت حضرت زهرا(س) به همراه خانواده به عنوان یک فعالیت سیاسی در کارنامه ایشان ثبت شده است.

وی عنوان کرد: با توجه به اینکه حضرت علی(ع) به‌عنوان یکی از مسلمانان فعال مدینه نقش‌آفرینی می‌کردند و همواره برای پیروزی اسلام تلاش فراوانی می‎داشتند، همیشه برای پیروزی اسلام، موفقیت پیامبر(ص) و استقرار اسلام نیز از خودگذشتگی می‌کردند و همیشه در تمامی جنگ‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کردند، اما در این میان آن چیزی که در مدینه برای ما قابل توجه است، ازدواج حضرت علی(ع) با حضرت زهرا(س) است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: در اینجا باز هم حضرت زهرا(س) پس از ازدواج با حضرت علی(ع) با مسائل سیاسی مواجه بودند و به عنوان یک فرد سیاسی نیز در خانه علی(ع) حضور داشتند. بنابراین ایشان از طرفی نگران جان پدرشان و اسلام نوپا بودند و از طرفی نیز نگران همسر خود که در رکاب پیامبر(ص) حضور داشت، بودند که در حقیقت این‌ها اقداماتی هستند که به‌عنوان یک نقش سیاسی برای حضرت زهرا(س) در نظر گرفته می‌شود.

غفوری اظهار کرد: علاوه بر این‌ها نیز حضرت زهرا(س) در برخی از غزوه‌ها هم حضور داشتند و می‌دانیم که ایشان همراه با برخی از زنان مدینه در جنگ احد حضور داشتند. این فعالیت‌ها و حضور داشتن این بانوی بزرگ اسلام در روزگار خود نشان می‌دهد که ایشان خانه‌نشین نبودند و همواره به عنوان یک فعال سیاسی در زمان خود فعالیت داشتند.

وی خاطرنشان کرد: اما با وجود تمامی این حمایت‌ها و نقش‌آفرینی‌هایی که حضرت زهرا(س) داشتند، مهم‌ترین فصل سیره سیاسی ایشان از زمان رحلت پدر بزرگوارشان شکل می‌گیرد و از اینجا به بعد است که نقش این بانوی بزرگ اسلام در جامعه اسلامی آغاز می‌شود و به‌ویژه در دوران پس از رحلت پیامبر(ص) افرادی چون ابوبکر و عمر که تشنه قدرت بودند و از مدت‌ها قبل برای چنین روزی برنامه‌ریزی کرده بوند و تلاش می‌کردند که بتوانند این قدرت را پس از پیامبر(ص) به دست گیرند و از این‌رو وارد صحنه شدند، حضرت زهرا(س) نقش‌آفرینی ویژه‌ای داشتند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: در حقیقت پس از این مصیبت، حضرت زهرا(س) با افراد معمولی و کوچکی مواجه نبودند، بلکه حریفان این مبارزه بسیار قدرتمند بودند و همواره حضرت زهرا(س) با مشکلات عدیده‌ای پس از این ماجرا مواجه شدند و مقابله کردند و اینگونه است که گفته می‌شود، حضرت زهرای مرضیه(س) نقش سیاسی مهم در زمان پس از رحلت پدرشان ایفا کردند.

غفوری تأکید کرد: البته در این میان نیز حضرت علی(ع) با توجه به اینکه جانشین پیامبر(ص) نیز بودند و حضور پررنگ و برجسته‌ای را در این دوران داشتند نیز نقش مهمی را ایفا کردند و از سویی دیگر نیز حضرت زهرا(س) به‌واسطه این موضوع باید نقش خود را در راستای دفاع از اسلام و ولایت حقیقی ایفا می‌کردند و از این‌رو با تمام وجود از ولایت و امامت علی(ع) دفاع کردند و این دفاع نه به دلیل اینکه همسرشان بود، بلکه به این دلیل که امامت امیرمؤمنان حق، سفارش شده از سوی خدا و منصوب پیغمبر(ص) بودند و حقانیت امیرمؤمنان نیز ایجاب می‌کرد که زهرای مرضیه(س) از این حق دفاع کنند.

وی اظهار کرد: بنابراین با توجه به چنین شرایطی که وجود داشت و حضرت زهرا(س) همچنان در صحنه سیاست تمام قد ایستاده بودند و دفاع می‌کردند، دشمنان نمی‌توانستند حضور حضرت فاطمه(س) را نادیده بگیرند و لذا به راحتی نمی‌توانستند از این سد بزرگ عبور کنند و بر همین اساس تلاش‌های زیادی صورت گرفت که ایشان را کنار بزنند و بتوانند به اهداف خود دست یابند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: البته در این میان نیز حضرت زهرا(س) تلاش داشتند که مردم را از این توطئه‌ها آگاه کنند و به‌عبارتی مبارزه ایشان دو سویه بود، اول اینکه مبارزه با سران کودتا بود و دوم اینکه درصدد بودند که مردم را آگاه کنند و حق امیرمؤمنان را به آن‌ها یادآوری کنند و حق را به جایگاه خود بازگرداند و از این‌رو است که در ابتدای خلافت ابوبکر حضرت زهرا(س) به همراه امیرمؤمنان به در خانه مهاجرین و انصار می‌رفتند و حق امیرمؤمنان را یادآوری می‌کردند و همچنین یادآور می‌شدند که چرا شما با علی مخالفت و با ابوبکر بیعت کرده‌اید.

غفوری گفت: همچنین ایشان در یک صحنه‌ای به مسجد رفتند و یک سخنرانی بسیار گیرایی کردند و سخنرانی ایشان به گونه‌ای بود که همه حاضرین را به گریه واداشتند و با این نکاتی که مطرح کردند، تا جایی که توانستند تلاش کردند با حضور در مسجد نیز نقش خود را در دفاع از ولایت و حقانیت، ایفا کنند. همچنین زمانی‌که حضرت زهرا(س) در بستر بیماری بودند، زنان انصار به عیادت ایشان رفتند و از ایشان برای عدم بیعت با علی(ع) عذرخواهی کردند و در اینجا بود که حضرت به جای آنکه عذر آن‌ها بپذیرد، آن‌ها را سرزنش کردند و فرمودند که این حکومت به تازگی آبستن شده، صبر کنید تا نتیجه دهد و خواهید دید که از این حکومت خون تازه و سم کشنده خواهید دوشید.

وی تأکید کرد: بنابراین اینگونه بود که حضرت زهرا(س) چنین نگاه آینده‌نگرانه و روشنگرایانه‌ای نسبت افرادی که بناست در آینده خلافت را به دست گیرند، داشتند و این موضوع را به دیگران هشدار می‌دادند و یادآوری می‌کردند و در هر شرایطی سعی داشتند نقش، فعالیت و رسالت سیاسی خود را به عنوان فردی که هم دختر پیامبر(ص) و هم همسر علی(ع) بوده است ایفا کنند.