مسجد جامع؛ قلب تپنده تاریخ و فرهنگ شهرکرد

مسجد جامع شهرکرد یا مسجد خان از جمله بناهای ارزشمند و اماکن دیدنی شهرکرد در بافت قدیمی شهر بوده و تقریباً در مرکز شهر در خیابان ملت قرار دارد. مسجد جامع شهرکرد با قدمتی ۲۰۰ ساله از حیث معماری به‌عنوان بزرگ‌ترین مسجد تاریخی استان به شمار می‌رود و تنها مسجد چهار ایوانی در میان مساجد استان است.

سبک معماری مسجد جامع شهرکرد با دو شبستان تابستانی و زمستانی شباهت بسیاری به مسجد حکیم اصفهان دارد. این مسجد مساحتی در حدود دو هزار و ۵۰۰ متر داشته و کاشی‌کاری هفت رنگ، طاق‌نماها، حوض، طاق‌ نماهای جناقی، آجرکاری، درهای چوبی، گره چینی و منبر منبت‌کاری شده و غیره از ویژگی‌های معماری و هنری آن هستند.

مسجد جامع شهرکرد یک صحن بزرگ مستطیل شکل دارد که مساحت آن حدود ۷۰۰ متر است. در بخش شمالی صحن، حوضی سنگی قرار دارد که در سال 1335 احداث شده است. در حدود دهه ۵۰ هجری شمسی، حاج نجفقلی، از بزرگان محل، فضای بیشتری وقف مسجد کرد و سنگ‌فرش صحن مسجد و مرمت‌های دیگری با نظر تولیت آن انجام شد که تزئینات کاشی‌کاری نیز مربوط به این زمان است.

مسجد جامع دارای سه ورودی است که این ورودی‌­ها در جلو و عقب با طاق‌­های جناقی و نیم گنبد پوشیده شده‌­اند. در درون راهروهای ورودی طاق‌نماهایی ایجاد شده که عمق آن حدود پانزده سانتی‌متر است که با کاشی هفت رنگ تزیین شده‌­اند. جبهه­‌ها و ایوان­‌های شمال و جنوب این مسجد نسبت به جبهه­‌ها و ایوان­‌های شرق و غرب دارای جلوه بهتری بوده و در دو طبقه است و جبهه‌های شرق و غرب در واقع مهتابی جبهه­‌های اصلی هستند. جبهه­ جنوبی دارای گنبد و محراب و ایوان بوده و شامل دو شبستان تابستانی در طرفین است که هر شبستان از دو دهنه طاق و چشمه آجری و یک محراب تشکیل شده است.

ایوان اصلی در جلوی گنبد و با ارتفاع بیشتری نسبت به شبستان­‌ها و طاق نماهای طرفین قرار دارد و سقف کفپوش آن با قطاربندی‌­ها و تزئینات آجری شکل گرفته است. محراب زیر گنبد دارای لچکی و پشت بغل­‌های کاشی خشت هفت رنگ است. این مسجد با معماری خاص خود یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی و دیدنی شهرکرد است و هیچ یک از مساجد استان از حیث تاریخی و معماری با این مسجد برابری نمی‌کنند. این مسجد در سال ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از دیرباز به عنوان قلب تپنده تاریخ و اندیشه و فرهنگ شهر مورد توجه شهروندان قرار داشته است.

خدمات مسجد جامع شهرکرد برای شهروندان

مرتضی سجادی، رئیس هیئت امنای مسجد جامع شهرکرد در تشریح پیشینه مسجد جامع شهرکرد و با اشاره به اینکه این مکان از زمان مبارزات انقلابی تا امروز محور برنامه‌های انقلاب اسلامی بوده است، اظهار کرد: این مسجد به دلیل جایگاه تاریخی و اجتماعی در نزد اهالی شهرکرد از زمان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مورد توجه عموم مردم قرار داشت و ائمه جماعت تأثیرگذار و محبوبی در این مسجد حضور داشتند و محل آمد و شد بزرگان و سادات شهر محسوب می‌شد.

وی ادامه داد: این مسجد همچنین مهد پرورش و خاستگاه بزرگان و انقلابیونی چون شهید رحمان استکی، نماینده شهرکرد در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی و از شهدای هفتم تیر ۱۳۶۰، بوده است. این مسجد در دوران مبارزات انقلابی مردم به عنوان یکی از محورهای مهم و در مرکز ثقل فعالیت‌ مبارزان قرار داشت و محلی برای آگاه‌سازی مردم از جریان مبارزات و مکان شکل‌گیری سخنرانی‌های افشاگرانه علیه رژیم بود، لذا بارها از سوی مأموران ساواک مورد حمله و تهدید قرار گرفت.

سجادی با تصریح اینکه محوریت مسجد جامع در جریان‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه بعد از شکل‌گیری انقلاب اسلامی نیز تداوم یافت، گفت: این مسجد در حوزه فعالیت‌های فرهنگی شهر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. وجود یک کتابخانه بزرگ و غنی یکی از امکانات مسجد جامع برای اهالی مسجد و عموم شهروندان است که در هیچ مسجدی در استان نظیر این کتابخانه وجود ندارد.

رئیس هیئت امنای مسجد جامع شهرکرد بیان کرد: پایگاه بسیج مسجد نیز در ساحت‌های گوناگون مذهبی و فرهنگی پویا و فعال است. دو هیئت مذهبی فاطمیه(س) و انصارالمهدی(عج) از دل مسجد تشکیل شده است که در مناسبت‌های گوناگون مذهبی در طول سال به تعظیم شعائر می‌پردازند. برگزاری مراسم دعاخوانی در ایام هفته از برنامه‌های ثابت مسجد است و مراسم دعای کمیل در این مسجد از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز به‌صورت مستمر و بدون تعطیلی برگزار شده است.

سجادی برگزاری سه وعده نماز جماعت به‌صورت مستمر و منظم را یادآور شد و بیان کرد: مرکز نیکوکاری محبین‌الائمه(ع) مسجد جامع شهرکرد توانسته است بیش از ۱۲۰۰ پرونده از خانواده‌های نیازمند شهر را با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تشکیل دهد که از کمک‌های مستقیم و غیر مستقیم بهره‌مند هستند؛ در سال ۱۴۰۰ بالغ بر یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان کمک‌های نقدی و غیر نقدی از طریق این مرکز نیکوکاری از خیران جمع‌آوری و در قالب بسته‌های معیشتی، کمک هزینه جهیزیه، پوشاک، لوازم‌التحریر و غیره در اختیار خانواده‌های نیازمند قرار گرفت.

رئیس هیئت امنای مسجد جامع شهرکرد گفت: جلسات آموزش قرآن و محافل انس با قرآن کریم با حضور قاریان ممتاز استان به‌صورت منظم در مسجد برگزار می‌شود.