عید قربان؛ جلوه‌گاه تعبد و تسلیم مسلمانان در برابر خداوند

به گزارش ایکنا از زنجان، روز عيد قربان از اعياد مهم اسلامى است. اين روز يادآور اخلاص و بندگى حضرت ابراهيم (ع) در برابر پروردگار خويش است، آنجا كه فرمان حق براى ذبح اسماعيل صادر شد و ابراهيم آن بنده فرمان‌بردار خداوند آماده اجراى اين فرمان شد و اسماعيل را به قربان‌گاه برد و كارد بر حلقومش نهاد ولى ندايى رسيد كه اى ابراهيم از عهده اين آزمون الهى برآمدى! دست نگه‌دار كه فرمان‌بردارى خويش را به درستى اثبات كرده‌اى. جبرئيل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهيم آن را قربانى كرد و سنت قربانى در منا از آن روز برقرار شد.

اين روز، روز عيد و خوشحالى و سرور است؛ زيرا علاوه بر اين‏كه بنده‏‌اى مخلص از آزمونى دشوار، سربلند بيرون آمد و بندگى خويش را در پيش‌گاه خداى بزرگ ثابت كرد، گروه عظيمى از بندگان مخلص خدا به او تاسى جسته، به زيارت خانه خدا مى‌شتابند و مراسم منا و از جمله، قربانى را انجام مى‏‌دهند.

سنت قربانی در روز عید قربان

سنت قربانی در روز عید قربان یادبود رخداد ذبح اسماعیل است. بنابر برخی روایات، تمام حیواناتی که درسرزمین منا در روز عید قربان ذبح می‌شوند؛ فدیه حضرت اسماعیل هستند. در عصر جاهلیت قربانی کردن از پلیدی شرک مبرا نبود. کعبه را با خون قربانی آلوده می‌کردند و گوشت آن را بر خانه کعبه می‌آویختند تا خداوند آن را قبول کند. در قرآن کریم این رسم مذموم خوانده می‌شود و شرط قبولی قربانی تقوا معرفی می‌شود. همین تقوا و خلوص برای قربانی کردن است که این روز نحر، حج اکبر نامیده می‌شود.

عید قربان سالروز حماسه بزرگ ابراهیم خلیل‌الله (ع) در اثبات بندگی خویش به خداوند متعال است. روزی که به واسطه عظمت آن، با نخستین قطره خون قربانی بر زمین، تمام گناهان صاحب قربانی، بخشیده می‌شود. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «هر کس نیتش صادق باشد، اولین قطره خون قربانی‌اش، کفاره گناهان او است.

عید قربان فرصتی است که سر به سودای بندگی حق گذاشته و از هرچه جز دوست، چشم بپوشیم، عید قربان عید تسلیم است و سرسپردگی به او که جز رسیدن به کمال برای بندگان خود نمی‌خواهد. از امام سجاد (ع) روایت شده است که در ضمن دعای روز عید قربان فرموده‌اند: «پروردگارا! این روز، روزی با برکت و خجسته است و مسلمانان در این روز، از اطراف زمین تو گرد آمده‌اند؛ خواهنده، جوینده، امیدوار و بیمناک؛ همه حاضر هستند و تو به نیازهای‌شان می‌نگری».

اعمال شب و روز عید قربان

احیای شب عید قربان مستحب مؤکد شمرده شده است. غسل و زیارت امام حسین (ع) نیز از دیگر اعمال این شب است. بر اساس روایتی از امام صادق (ع)، زیارت امام حسین (ع) در این شب موجب بخشیده شدن گناهان می‌شود. همچنین از اعمال روز عید قربان‌ نیز می‌توان‌ به غسل، نماز عید، خواندن دعاهایی که پیش از نماز عید و قبل از آن وارد شده اشاره کرد.

عید قربان در قرآن کریم

در قرآن کریم به عید قربان اشاره شده و بارها توسط خداوند مورد قسم قرار گرفته است. عیدی که حاجیان در اجتماعی بزرگ به قربانی کردن می‌پردازند. روزی که ریشه آن به قبولی توبه حضرت آدم (ع) و ماجرای حضرت ابراهیم و به قربان‌گاه بردن اسماعیل (ع) برمی‌گردد قرآن کریم، ضمن بیان داستان‌های آموزنده، که از مهم‌ترین برنامه‌های تربیتی آن کتاب الهی است، نمونه‌هایی از مقامات والای انسان‌های واقعی را نشان می‌دهد، تا هدف از این دستورات متین آسمانی را به بشر بفهماند.

قربانی کردن فرزند و یا ذبح گوسفند، مطلوب اساسی نیست، بلکه هدف، پرورش افکار ناب، دل‌های پاک و جان‌های منزه است. خداوند در قرآن می‌فرماید: پس همین که ابراهیم و اسماعیل سر تسلیم فرود آوردند و ابراهیم، او را بر پیشانی بر زمین خوابانید، ندایش دادیم که ای ابراهیم! بحق، تصدیق مأموریت در خواب نمودی و ما به نیکوکاران این چنین پاداش می‌دهیم.

و این گونه بود که ابراهیم و اسماعیل به عموم جهانیان نشان دادند که آنچه عیار گوهر انسانیت را بالا می‌برد و او را موجودی شریف می‌گرداند، همان حالت خضوع و تسلیم در برابر حق تعالی است.