دلیل محبوبیت و عظمت حضرت معصومه(س) چیست؟

حضرت معصومه(س) از شخصیت‌های ممتاز تشیع است که با نقش‌آفرینی خود توانست گام مهمی در تحکیم عقاید و باورهای شیعه بردارد. تحمل و بردباری او در مدتی که امام کاظم(ع) در زندان بودند و صبر بر دوری امام رضا(ع) و در نهایت حرکت برای ملاقات برادر، نقش‌آفرینی تاریخی مهمی برای او رقم زد.

در روزی که سالروز وفات آن بانو نام گرفته است، خبرنگار ایکنا گفت‌وگویی با مریم حاج عبدالباقی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی و حافظ کل قرآن، انجام داده است که در ادامه می‌خوانید؛

ایکنا ـ  حضرت معصومه(س) چه ویژگی‌های برجسته و مهمی داشتند که اینگونه در تاریخ تشیع ماندگار شدند در حالی‌که امامزادگان دیگری هم در تاریخ اسلام وجود داشته‌اند؟

شخصیت‌هایی در طول تاریخ وجود داشته‌اند که علی‌القاعده نباید خیلی ما آنها را بشناسیم مگر اینکه یا اخلاص خاصی داشتند یا سختی‌هایی زیادی در راه خدا متحمل شدند و یا نقش‌آفرینی ویژه‌ای داشته‌اند؛ حضرت معصومه(س) هم خیلی مخلص بودند و هم سختی زیادی کشیدند زیرا پدر بزرگوارشان مدت زیادی در زندان بودند همچنین ایشان دوری امام رضا(ع) به عنوان برادر بزرگوارشان را تحمل کردند.

سفری که از مدینه به مرو داشتند هم برای تایید و تعظیم برادرشان بود به خصوص با توجه به نقش منفی که برخی برادران امام رضا(ع) داشتند و با کسانی که فرقه واقفیه را ایجاد کردند همراه شدند و از تسلیم حقوق الهی و خمس به امام معصوم خودداری کردند.

طبق نقل آقای جعفر مرتضی، ایشان در این سفر تاثیرگذار و حرکت‌آفرین، در محدوده ساوه با دشمنان مواجه شد و عده‌ای از یاران ایشان شهید شدند و آن حضرت هم در آنجا آسیب دیدند و به قم آورده شدند و برخی قائل هستند که ایشان شهید شدند و برخی معتقدند که وفات کردند. به هر حال ایشان هدیه الهی به شیعیان هستند، امام صادق(ع) فرمودند؛ خداوند حرمی دارد که در مکه است؛ پیامبر(ص) حرمی دارد که در مدینه است، امام علی(ع) حرمی دارد که در کوفه است و ما اهل بیت حرمی داریم که در قم است.

ایکنا ـ آیا می‌توان برای زنان و دختران ویژگی خاصی برشمرد که مردان فاقد آن باشند؟

بله؛ مثلا یکی از خصوصیات دختران این است که قدرت نقش‌بازی‌کردن آنها بسیار زیاد است. در سوره مبارکه یوسف(ع) آمده است که «قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ» این در حالی است که خداوند پسران را طوری خلق کرده است که بیشتر با قدرت بدنی خودشان شناخته می‌شوند ولی دختران با سیاستمداری‌شان.

در سوره مبارکه قصص بیان شده وقتی حضرت موسی(ع) توسط مادرش به رودخانه انداخته شد، فرعونیان موسی(ع) را از آب می‌گیرند، مادر خیلی نگران شد و خواهر موسی را دنبال برادر فرستاد و این دختر وقتی رفت و اوضاع را دید بدون اینکه خودش را لو دهد با مهارت و نقش‌بازی کردن بدون اینکه بگوید من خواهر این طفل هستم می‌گوید من خانواده‌ای را می‌شناسم که می‌تواند از این کودک مراقبت کند و زنی که به او شیر بدهد؛ وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ.

این نشان می‌دهد دختران قدرت زیادی در نقش‌بازی کردن دارند و این در تربیت فرزند خیلی مهم است؛ مثلا در غذادادن به بچه، مادران و دختران خیلی بیشتر از پدران و پسران مهارت دارند تا با سرگرمی و بازی به بچه غذا بدهند، این قدرت زنانه اگر مورد حسن استفاده قرار بگیرد موجب جهت‌گیری خانواده به سمت مثبت خواهد بود و برعکس اگر در جهت منفی از آن استفاده شود خانواده را به سمت منفی سوق می‌دهد. چون دختران بلد هستند با اشک و گریه احساسات اعضای خانواده را تحریک کرده و به سمت دلخواه خود بکشند.

در سوره یوسف چندبار واژه «کید» آمده است؛ یک مورد کیدی است که زنان و زلیخا با یوسف کردند، یکبار کیدی است که برادران در حق یوسف کردند و یکبار هم یوسف در مورد برادرانش «کید» به کاربرد و فقط کید یوسف، الهی بود لذا خدا از تعبیر «کدنا» «فَبَدَأَ بِأَوْعِيَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاءِ أَخِيهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِنْ وِعَاءِ أَخِيهِ كَذَلِكَ كِدْنَا لِيُوسُفَ ...» استفاده کرده است یعنی ما این کید را به او آموختیم و مابقی کیدها نفسانی هستند.

ایکنا _ در کنار این ویژگی که فرمودید دختران به خاطر غلبه جنبه عاطفی بر آنها تمایل زیادتری به زینت و زیور و دیده شدن و ابراز عاطفه نسبت به خود دارند، در این زمینه نگاه قرآن چیست؟

همانطور که شما اشاره کردید ویژگی دیگر دختران تمایل و علاقه آنها به زیور و زینت و هنرهای ظریف و مسائل لطیف و ظریف است. در قرآن کریم آمده است: أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ. در سوره نمل هم این علاقه زنان به زیورآلات بیان شده و آن اینکه ملکه سبا وقتی قصر آبگینه و قدرت هنری بالای به کار رفته در قصر را دید به سلیمان ایمان آورد.

این موضوع باید در آموزش و پرورش درباره دختران مورد دقت قرار بگیرد مثلا به آنها بگویند اگر کسی جامدادی و کفش و کیفش را از همه بهتر تزیین و از وسایل غیر وارداتی در این زمینه استفاده کند و ... این تمایلات در دختران ارضا خواهد شد ولی اگر این قدرت هنری دیده نشود و ما همانطور که مدارس پسرانه را مدیریت می‌کنیم مدارس دخترانه را مدیریت کنیم در این صورت این تمایل به زینت سمت و سوی منفی خواهد رفت و در آرایش سر و صورت خود را نشان خواهند داد در صورتی که اگر این تمایلات به موقع صورت بگیرد اثر مثبت خود را خواهد داشت.

اگر اتاق یک پسر و دختر را مقایسه کنید نمادهای زینتی در اتاق دختر بیشتر است و اگر این اتفاق نیفتد یا دختران زمخت و برخلاف فطرتشان بار خواهند آمد یا تمایلاتشان به سمتی پیش خواهد رفت که به ضرر جامعه خواهد بود.

مورد دیگر که در دختران بیشتر دیده می‌شود این است که چون دختر باید مادر و کانون خانواده شود نیاز به محبت‌گرفتن بسیار زیادی دارد به همین دلیل سفارش شده که پدران اگر هدیه به فرزندان می‌دهند ابتدا به دختر بدهند و به آنها بیشتر محبت کنند. این مسئله در مواجهه خداوند با حضرت یوسف و حضرت مریم هم به وضوح قابل مشاهده است.

تفاوت مریم و یوسف

خداوند مریم را که از نعمت والدین برخوردار نبوده است در آغوش خود گرفته و فرموده است: فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا. مریم خیلی موفق به عبادت بود و کفالت او هم با شوهر خاله‌اش بود و زکریا هر وقت به مریم سر زد دید یک رزق آسمانی نزد مریم است و از بهشت برای او آمده است؛ گویی سختی و بی مهری‌ها و محرومیتی که از والدین تحمل کرده را خداوند با رزق آسمانی جبران می‌کند و این نشانه علاقه خدا به اوست و این سبب شده تا حضرت مریم نقش عبادی و نقشی را که در دیر داشت ایفا کرد.

ولی وقتی یوسف به چاه افتاد فقط یکبار به او وحی کرد و فرمود: وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هَذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ؛ یعنی تو به برادران در آینده خواهی گفت که شما با من این کار را کردید. ولی دیگر خبری از توجه روزانه‌ای که به مریم داشت و دلداری او نیست.

به نظر بنده در تربیت بین دختر و پسر این تفاوت باید وجود داشته باشد به همین دلیل در روایات بیان شده اگر مردی به همسرش بگوید دوستت دارم هرگز این جمله از ذهن او حذف نمی‌شود و وقتی دختر در دوره نوجوانی و جوانی از این حیث سیراب شد و محبت گرفت دریای جوشان محبتی خواهد شد که همه خانواده از محبت او در آینده سیراب خواهند شد.