عربستان و تصویرسازی هویت ملی با وابستگی کمتر به دین

به گزارش ایکنا به نقل از دویچه‌وله، نماد آخرین ابرپروژه عربستان سعودی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به دنبال آن است، ابعادی بسیار بزرگتر است.

نام ساختمان جدید که به «مکعب جدید» ترجمه می‌شود، 400 متر ارتفاع، 400 متر عرض و 400 متر طول خواهد داشت. در داخل آن مراکز سرگرمی، هتل‌ و رستوران  وجود خواهد داشت.

اگرچه هزینه‌ها فاش نشده، ساخت و ساز این بنا قرار است به‌زودی آغاز شود و تکمیل آن برای سال 2030 برنامه‌ریزی شده است.

مکعب جدید شبیه مهم‌ترین نماد عربستان سعودی، کعبه، مقدس‌ترین مکان اسلام در مکه است؛ قبله مسلمانان و مهمترین مرکز عبادی در سراسر جهان که پیروان اسلام در طول زیارت حج یا عمره و در ماه رمضان به به آنجا سفر می‌کنند.

برونو اشمیت-فورهید (Bruno Schmidt-Feuerheerd)، تحلیلگر سیاسی در دانشگاه کمبریج، به دویچه وله گفت: در حوزه عمومی عربستان، دین به‌طور فزاینده‌ای با فرهنگ جایگزین می‌شود. او تصریح کرد که معماری مکعبی شکلی منحصر به کعبه نیست.

تغییر شکل ملی عربستان

طرح کعبه تجاری تنها گام به سوی هویت ملی جدیدی نیست که دیگر چندان به مذهب وابسته باشد.

بر اساس فرمان سلطنتی پدر ولیعهد، ملک سلمان، در سال 2022، 22 فوریه(3 اسفند) به عنوان تعطیلات برای جشن تأسیس کشور سعودی معرفی شد. تا آن زمان، روز ملی این کشور در 23 سپتامبر جشن گرفته می‌شد. در ماه فوریه، عربستان سعودی دومین روز تأسیس خود را در یک تعطیلات چهار روزه با رویدادها و آتش‌بازی در سراسر کشور جشن گرفت.

اشمیت-فورهیر گفت: 22 فوریه تاریخی جعلی است که هیچ مبنای تاریخی ندارد و هدف پشت پرده، فشاری ملی‌گرایانه برای جشن گرفتن تعطیلات غیر مذهبی خود است.

در سال 2022، ولیعهد اعلام کرد که تاریخ تأسیس کشور از 1744 به 1727 تغییر کرده است.

تا آن زمان، تاریخ تأسیس کشور عربستان سعودی به توافقی در سال 1744 بین خاندان حاکم سعود و شیخ محمد بن عبدالوهاب مرتبط بود که الهام‌بخش اصطلاح اسلام وهابی یا وهابیت است و از اواسط قرن 18 تاکنون در عربستان سعودی وجود دارد.

خاندان سعود وعده داده بود که وهابیت را تأمین مالی کند و به این جنبش نظارت بر آموزش و اخلاق عمومی اعطا کند و در مقابل، الوهاب قول داده بود که حکومت خاندان سعودی را از منظر دینی مشروعیت ببخشد.

اما در سال 1727، محمد بن سعود به عنوان بنیانگذار اولین کشور سعودی پس از تصرف امارت دیریه، که در شمال ریاض است، به قدرت رسید.

اشمیت-فورهیر گفت: تفسیر جدید از تولد دولت به وضوح نقش دین را کم رنگ می‌کند.

در این ماه، روز پرچم ملی برای 11 مارس تعطیل اعلام شد.

کنشگری در عربستان جرم است

اشمیت-فورهید گفت: هیچ یک از این کارها به اعتراض بزرگی از سوی جمعیت حدود 36 میلیونی عربستان سعودی منجر نشده است. دلایل متعددی برای سطح بالای پذیرش این مسائل وجود دارد.

ده‌ها هزار سعودی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند که هزینه آنها توسط بورسیه تحصیلی ملک عبدالله حمایت می‌شود.

اشمیت-فورهید گفت: پس از بازگشت، آنها از نظر فرهنگی غرق در مدرن شدن کشور شدند.

آموزش و ایجاد شغل برای جمعیت جوان عربستان سعودی به یک اولویت برای پادشاهی تبدیل شده و بخشی از اصلاحات اساسی اقتصادی موسوم به چشم‌انداز 2030 است که توسط ولیعهد در سال 2016 معرفی شد. مجموعه وسیعی از اصلاحات به دنبال ایجاد تنوع در اقتصاد نفتی عربستان و مدرنیزه کردن کشور است.

از آن زمان به زنان حقوق بیشتری اعطا شد، سینماها بازگشایی شدند و کمیسیون امر به معروف و نهی از منکر، معروف به متوا یا پلیس اخلاق، لغو شد.

اشمیت-فورهید گفت: در عین حال، در حالی که آزادی‌های اجتماعی بیشتری وجود دارد، دولت می‌خواهد تنها عامل تغییر باقی بماند. هر شکلی از فعالیت سیاسی طرد و این گفتمان جدید منتقدان را خائن به ملت معرفی می‌کند.

نمونه‌های کافی از عواقب مخالفت یا دعوت به اصلاحات (سیاسی) وجود دارد.

لجین الهذلول، فعال حقوق زنان، پس از دفاع از حق رانندگی در سال 2018، سه سال را در زندان گذراند و مدت‌ها پس از اینکه زنان رسماً اجازه رانندگی را گرفتند در آنجا ماند.

در سال 2022، سلما الشهاب 34 ساله به دلیل لایک کردن توییت‌های حقوق بشر در توییتر به 34 سال زندان محکوم شد و نوره بنت سعید القحطانی به همین دلیل به 45 سال زندان محکوم شد که همچنان بیشترین مجازات برای این جرم است.

این هفته، وزارت امور اسلامی عربستان تغییر عمده‌ای در قوانین ماه رمضان که از 22 مارس آغاز می‌شود، اعلام کرد.

برای سامی حمدی، تحلیلگر، این گام بعدی به سوی هویت جدید سعودی بدون اسلام به عنوان ستون اصلی است. او در توییتر خود نوشت که ام بی اس (لقب محمد بن سلمان) به بیرون راندن اسلام از حوزه عمومی ادامه می‌دهد.

از سال جاری، اهدای کمک به مساجد و همچنین افطار بعد از غروب آفتاب یا برگزاری افطار در مساجد ممنوع است. علاوه بر این، نماز باید کوتاه باشد، کودکان از نماز خواندن در مساجد منع و افراد باید کارت شناسایی خود را به همراه داشته باشند. در همه مسجدها به جز دو مسجد اصلی مکه و مدینه، صدا باید کم باشد و پخش نماز ممنوع است.

ترجمه: محمدحسن گودرزی