چگونه انسان الهی را بشناسیم؟/ جهنم نرفتن هنر بزرگی نیست

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری، معاون تهذیب حوزه‌های علمیه کشور، 29 فروردین در نشست «تربیت آرمانی» از سلسله نشست‌های همایش سالک الی الله، که به مناسبت بزرگداشت مرحوم آیت‌الله ناصری در حال برگزاری است، با طرح این پرسش که یک مربی باید برای تربیت درست و تحول‌آفرین انسان چه کند، گفت: امام علی(ع) فرمودند؛ «قدر الرجل علی قدر همته»؛ یعنی اندازه‌گیری انسان‌‎ها به میزان همت آنان است و هرقدر اهتمام فردی به امر بزرگتری متعلق باشد قدر و قواره بزرگتری دارد؛ تربیت به معنای بزرگ کردن انسان و عظمت‌ بخشیدن به متربی است.  

وی افزود: برای تربیت انسان چه کمالی لازم است که کمال محوری باشد و باعث فراهم‌ شدن سایر کمالات برای افراد شود؛ از فرمایش امام علی(ع) به دست می‌آید که این کمال محوری، همت انسان است و همت یعنی چیزی که هوش و حواس انسان و دغدغه اصلی او در زندگی را تشکیل می‌دهد و به خواسته و رؤیای یک فرد تبدیل شده است. اگر این مسئله را به عنوان پیش‌فرض در نظر بگیریم، این سؤال مطرح می‌شود که بزرگتر چیست؟ برخی افراد در دنیا هم و غم خود را به امور مادی و تمتعات دنیوی محدود و منحصر کرده‌اند. امام(ع) فرمودند که زندگی چنین افرادی مانند یک حیوان است، زیرا فقط دغدغه خورد و خوراک دارند.

معاون تهذیب حوزه علمیه اظهار کرد: فراتر از این کسانی هستند که صرفا به این دنیا نگاه نمی‌کنند و همه تلاش خود را به کار می‌گیرند که از غضب خدا دور شوند و دنبال رهایی از عذاب جهنم و به تعبیر دعای جوشن کبیر «خلصنا من النار یا رب» است. همچنین، کسانی به دنبال کسب رضایت الهی و مراتب والاتر بهشت هستند. ممکن است کسی همت بالاتر داشته باشد و از خداوند بخواهد که خدایا همسر و فرزندان مرا نور چشم من و آنها را امام متقین قرار بده. «واجعلنا للمتقین اماما»؛ یعنی طوری زندگی کند که الگو برای انسان‌های متقی و بهشتی شود و افراد بهشتی به او اقتدا کنند و چنین فردی طبق قاعده پیش‌گفته شخصیت بزرگتری دارد.

جهنم نرفتن هنر بزرگی نیست

وی با اشاره به اینکه آیا از این بالاتر هم می‌توان تصور کرد، گفت: آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمودند که جهنم نرفتن همت خیلی بزرگی نیست، زیرا حیوانات و مجانین و افراد عقب‌مانده و کودکان زیر سن بلوغ هم به جهنم نمی‌روند. بنابراین در شان انسان نیست که عمری را سپری کرده و همه همت او این است که معادل کودکان و حیوانات و... باشد و این همت ناچیز است.

عالم‌زاده نوری با بیان اینکه در ادبیات و معارف دینی انسان را به این سمت متعالی جهت داده‌اند تا انسان از اهداف کوچک دست بردارد و به اهداف بلندتر برسد، تصریح کرد: گاهی می‌شنویم که برخی می‌گویند اگر امام زمان(عج) تشریف بیاورند و همین که گردن ما را نزنند برای ما بس است، این تصویر غلطی از امام زمان(عج) و رسالت ایشان است و آن حضرت مانند پیامبر(ص) بر مؤمنین رئوف و رحیم است و این نوع برداشت متناسب با منزلت امام زمان(عج) نیست. همچنین، اگر قرار است انسان آرزویی داشته باشد، چرا آرزو نکند که محبوب امام زمان(عج) و یار ایشان باشد یا به تعبیر زیارت جامعه کبیره، خدا ما را از کسانی قرار دهد که از کارگزاران دولت مهدوی باشیم.

عالم‌زاده نوری اظهار کرد: جوانان چون آرمانگرا و هیجان‌خواه هستند به هر رتبه و جایگاهی بسنده نمی‌کنند، در فرهنگ اسلامی هم شواهدی وجود دارد که خدا قابلیت خلیفة اللهی را به رخ انسان می‌کشد و این هدف بزرگ را فراروی او می‌گذارد؛ اینکه انسان مرتبه والاتری از فرشتگان دارد و نباید به درجات پایین بسنده کند. به تعبیر امام علی(ع) ثمن و بهای جان‌های شما بهشت است و آن را به کمتر از آن نفروشید. 

تربیت انسان صالح؛ والاترین هدف خدا

استاد حوزه علمیه افزود: مابقی کمالات در ذیل این کمال تعریف می‌شود؛ دین قصد دارد ابتدا انسان و همت و هدف او را بزرگ کند و بعد او را به سمت کمالات دعوت کند. عالی‌ترین مقصد یک انسان  در حیات چیست؟ براساس متون دینی هر وقت انسان، آرمان الهی را بخواهد و دنبال آن برود بزرگترین هدف را برگزیده است و بزرگترین آرمان الهی، تربیت انسان‌های صالح است. لذا فرمود: «ولقد کتبنا فی الزبور» ارض در آیات متعدد تکرار شده است. در جایی فرمود زمین برای خداست و به هر کسی بخواهد می‌دهد، ولی در نهایت به دست بندگان صالح خواهد افتاد. در آیه دیگری فرموده است که من خدا اراده کرده‌ام که مستضعفین حکومت زمین را ارث خواهند برد. همچنین در سوره فتح فرموده که خداوند عالم را خلق کرد تا آئین اسلام بر همه ادیان غلبه کند و مکتب توحید در سراسر عالم اجرا شود.

عالم‌زاده نوری گفت: اگر افق نگاه و مقصود نهایی انسان رسیدن به چنین نقطه‌ای باشد، کمال را برگزیده است؛ البته خداوند این اهداف و پروژه‌ها را به تنهایی دنبال نمی‌کند، بلکه این اهداف را با واسطه مؤمنین پیش می‌برد و به همین دلیل محتاج یار است و درخواست کمک از مؤمنان دارد و این سنت خداوند است که خدا کارها را با اراده انسان‌ها پیش ببرد. به همین دلیل در قرآن فرموده است که اگر کسی خدا را نصرت و یاری کند، خدا هم او را یاری می‌کند.

والاترین هدف خلقت عالم

معاون تهذیب حوزه علمیه اظهار کرد: اگر کسی به مقامی برسد که همه هوش و حواس و هم و غم او همان چیزی باشد که خدا بخواهد؛ یعنی هم عالم را زیر پرچم توحید ببرد جایگاه او خیلی والاست و والاتر از عابد و زاهدی است که عمر خودش را به ذکر خداوند گذرانده است و فقط قصد دارد که به کمال فردی برسد. چنین فردی به دنبال آن است که همه عالم را از لوث وجود طواغیت پاک کند و غیرت توحیدی اون به حدی است که ذره‌ای فقر و فساد و پلشتی را در کل عالم نمی‌پسندد و این آدم بسیار بزرگ است. 

وی افزود: مابقی کمالات و معنویت فردی هم در مسیر رسیدن به این غایت است؛ گاهی گمان می‌شود که باید جامعه را به سعادت برسانیم تا انسان‌ها به کمال برسند، ولی می‌توان این‌طور هم نگاه کرد که انسان‌ها را تربیت کنیم تا خواسته خداوند محقق شود و خواسته خداوند این است که سمفونی یکپارچه توحیدی در جهان طنین‌انداز شود. این فرد جزء حزب‌الله و لشکر خداوند و جندالله و آدم خداوند است و ما باید آدم خدا و انسانی الهی را تربیت کنیم. 

عالم‌زاده نوری بیان کرد: گاهی تصویری که از انسان الهی می‌سازیم فردی است که دائماً تسبیح در دست گرفته است و ذکر می‌گوید و به عبادت و مناجات سرگرم است و چشمان اشکباری دارد، در حالی که انسان الهی کسی است که اراده او در اراده خدا فنا شود و چیزی را دنبال کند که خدا دنبال می‌کند؛ خداوند قصد دارد دین اسلام و توحید در عالم فراگیر شود و انسان الهی باید زمینه آن را فراهم کند.