جایگاه کمرنگ دانشگاه در گفتمان‌سازی مالیات + صوت

معصومه آقاپورعلیشاهی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم و کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره عوامل مؤثر بر عدم شکل‌گیری فضای گفتمان‌سازی مالیاتی گفت: یکی از عواملی مؤثری که باعث شده تا این فضا شکل نگیرد به خاطر این است که نقاط مشترک بین مردم و دولت بسیار کمرنگ شده و متأسفانه فرارهای مالیاتی و قوانینی که در بعضی موارد تصویب می‌شوند مردم را نسبت به دور زدن نظام مالیاتی تشویق کرده‌اند یا حداقل مشارکت خاصی در نظام مالیاتی نداشته باشند.

وی افزود: در ساختار و چارچوب نظام مالیاتی ایران شفافیت خیلی وجود ندارد. به عنوان مثال فرض کنید فردی صاحب شرکتی بوده و تمام عملکرد و صورت‌های مالی‌اش شفاف است، سریع سازمان مالیاتی به سراغ او می‌رود و تا ریال آخر مالیاتش را دریافت می‌کند ولی در مقابل فردی دیگر بدهی معوق بانکی دارد و شفافیت در فعالیت اقتصادی او مشاهده نمی‌شود، اما قانونگذاران قوانینی را به تصویب می‌رسانند - که بخشودگی جرایم بخشی از این قوانین است -   که به امحای بانک‌ها منجر می‌شود.

تنبیه خوش‌‎حساب‌ها و تشویق بدحساب‌ها!

این کارشناس اقتصادی در همین رابطه ادامه داد: از این مثال می‌توان اینگونه برداشت کرد که در نظام مالیاتی و بانکی ایران خوش‌حساب‌ها جریمه و بدحساب‌ها تشویق می‌شوند. به همین سادگی باعث می‌شود مردم و بخش خصوصی تبعیض را حس کنند و لذا در رابطه با مالیات باید قوانینی تصویب شود که در آن اما، اگر، تبصره و استثناء و از این دست موارد در آن به حداقل برسد و دوم موارد یا بخش‌هایی که قرار است مالیات در آن هزینه شود به صورت شفاف به اطلاع مردم برسد و مردم باید صداقت و درستی را در طرف مقابل احساس کنند.

آقاپور علیشاهی بیان کرد: در ارتباط با مراحل توسعه‌یافتگی موضوعی وجود دارد مبنی بر اینکه مالیات‌ها در نقطه‌ای باید به رفاه منجر شوند و عدالت را تحکیم و توسعه بخشند ولی متأسفانه نظام مالیاتی ایران عادلانه نیست و به عداالت کمک نمی‌کند. مثلاً همه کارمندان دولت قبل از دریافت حقوق مالیاتشان کسر می‌شود ولی در مقابل مالیات‌های ارزش افزوده سال 97 و 98 هنوز قطعی نشده و مالیات فعالیت اقتصادی بخش خصوصی به صورت علی‌الحساب محاسبه می‌شود تا بعد رسیدگی کامل کنند. چرا نباید برگه قطعی مالیات صادر شود یا چرا باید دو یا سه سال طول بکشد برگه قطعی صادر شود؟! اگر زیرساخت‌های لازم و کارآمد فراهم شود در همان لحظه برگه قطعی مالیات‌های ارزش افزوده صادر می‌شود. اینها همه ضعف‌های سیستم به حساب می‌‎آیند که باعث ایجاد خلل و فرج در پرداخت‌های مالیاتی شده‌اند.

چگونگی اصلاح سازوکارهای نظام مالیاتی

وی درباره چگونگی اصلاح سازوکارهای نظام مالیاتی به‌عنوان پیش‌شرط تحقق گفتمان‌سازی مالیاتی گفت: باید زیرساخت‌های مرتبط با دولت الکترونیک به صورت کامل در کشور پیاده‌سازی و اجرایی شوند و قوانین لازم در رابطه با امضاهای الکترونیکی و فواره‌های آتش که امنیت شبکه را تأمین می‌کنند مورد بررسی و تصویب قرار گیرند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم تأکید کرد: از سوی دیگر نظام مالیاتی ایران از عدم به‌روز بودن رنج می‌برد و اطلاعات مالی افراد مربوط به سه یا چهار سال پیش است و این روزآمد نبودن سبب شده تا نظام مالیاتی کشور به اطلاعات غلط و غیرصحیح دسترسی داشته باشد، لذا ضروریست سامانه‌های مالیاتی کشور به سامانه‌های کشور وصل و از آنها اطلاعات دقیق را استعلام کند. قطعاً اگر این به‌روزرسانی با تأخیر صورت گیرد به اعتماد و نظم عمومی آسیب وارد می‌کند. البته گام‌هایی در راستای تقویت دولت الکترونیک برداشته شده که کافی نیستند.

ضرورت پیوند دانشگاه و نظام مالیاتی با هدف گفتمان‌سازی

آقاپور علیشاهی به ضرورت پیوند و ارتباط مستمر مراکز علمی، آموزشی و پژوهشی با نظام مالیاتی کشور اشاره کرد و گفت: متأسفانه حلقه اتصال دانشگاه با مسائل موجود در کشور خیلی کامل نیست یا حتی می‌توان گفت این اتصال صورت نگرفته و دانشگاه و نظام علمی کشور جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.

وی تصریح کرد: وقتی هنوز در تخصیص اعتبارات در دانشگاه‌ها مشکل داریم و دانشجویان ما مشکل مالی دارند و درگیر موضوعات خیلی کوچک هستند، چگونه می‌توان انتظار داشت میان دانشگاه و نظام مالیاتی ارتباط برقرار کرد. نباید از یاد ببریم که دولت برای گفتمان‌سازی دقیق و صحیح مالیاتی به دانشگاه و مراکز پژوهشی نیاز مبرم دارد و ابتدا باید مشکلات نظام آموزش عالی کشور را حل و فصل کند و سپس برروی گفتمان‌سازی مالیاتی تمرکز داشته باشد.

این کارشناس اقتصادی در پایان متذکر شد: دولت نقش مهمی در تحقق این وفاق دارد و برای اینکه شرایط مناسبی را فراهم کند باید بودجه R&D یا تحقیق و توسعه و بودجه دانشگاهی را حداقل پنج درصد از بودجه کل کشور قرار دهد. وقتی چنین اتفاقی نمی‌‎افتد قطعاً نباید انتظار داشت میان بدنه دانشگاه و نظام مالیاتی پیوند مستحکمی برقرار شود. خیلی از دانشگاه‌های کشور با مشکل بودجه مواجه هستند و برای تأمین هزینه‌های اولیه‌شان از هزینه‌های پژوهشی و تحقیقاتی خود می‌کاهند که همین مسئله به نظام آموزشی کشور آسیب‌های بسیاری را وارد کرده است.

گفت‌وگو از سعید امینی