زیارت غدیریه برای معرفت امیرالمؤمنین(ع) کفایت می‌کند + فیلم

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی، پژوهشگر دین و استاد حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با بیان اینکه اگر بخواهیم شأن صدور زیارت غدیریه حضرت امیرالمؤمنین(ع) را درک کنیم باید ببینیم بعد از رحلت پیغمبر(ص) چه اتفاقی افتاد، گفت: بعد از رحلت پیامبر(ص)، دو مکتب در ناحیه تعامل با اسلام ظهور و بروز پیدا کرد که یکی مکتب اهل بیت(ع) و دیگری مکتب مخالفان اهل بیت بود که مخالفان به دو دسته شامل اهل سنت و جماعت و دیگری اسلام اموی تقسیم می‌شدند. نقل ثقل در میان اهل سنت و جماعت، پذیرش خلفای ثلاثه و سپس اعتقاد به عدالت جمیع صحابه است یعنی هرکس محضر پیامبر(ص) را درک کرده بر خطا نیست بلکه عادل و محترم است بنابراین محبت و ارادت به جمیع اصحاب پیامبر از مقومات این مکتب است. لذا اگر در یک نزاع، قاتل و مقتول، هر دو از صحابه پیامبر(ص) باشند هر دو محترم و اهل نجات هستند.

شاخص‌های اسلام اموی

وی افزود: در اسلام اموی که پایه‌گذار آن معاویه است، علاوه بر اعتقاد خلافت خلفای سه‌گانه، آنچه بروز و ظهور دارد اظهار بغض و کینه به ساحت امیرالمؤمنین(ع) است به نحوی‌که وقتی معاویه به خلافت رسید سه بخشنامه صادر کرد. در یکی خطاب به همه شهروندان آمده که امانم را برداشتم از کسی که حدیثی در مناقب علی بن ابی‌طالب یا فضایل اهل بیت وی بیان کند. دومین بخشنامه به قضات در تمامی سیطره حکومتی است و می‌گوید از هیچکدام از شیعیان علی بن ابی‌طالب و اهل بیت و اهل ولایتش که قائل به فضیلت او هستند شهادتی را قبول نکنید. سومین اقدام معاویه در ابراز بغض و کینه نسبت به حضرت علی(ع) این بود که برای کارگزاران خود نوشت بنگرید هر کس با شاهد و دلیلی در مورد او ثابت شد دوستدار علی است نام او را از دفاتر دولتی محو و او را از حقوق بیت‌المال محروم کنید. این شاخصه‌های اصلی اسلام اموی است.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی گفت: وقتی یزید بن معاویه سر کار آمد هم بنا بر حذف اهل بیت بود و به همین دلیل امام حسین(ع) فرمود مثل من با مثل یزید بیعت نمی‌کند چون سعی در حذف امامت دارد؛ امامتی که یک منصب الهی و گفته خدا و پیغمبر است. لذا مکتب اسلام و اهل بیت بر اساس تولی به ساحت مقدس اهل بیت(ع) و تبری از دشمنان است. در مکتب اهل سنت و جماعت، تولی حذف شد و تبری کمابیش باقی ماند اما در مکتب اسلام اموی هر دو حذف شدند.

وظایف ما نسبت به معصومین(ع)

این استاد حوزه علمیه بیان کرد:‌ سؤال این است در آن شرایط، ائمه ما چه موضعی گرفتند؟ برای مثال سیدالشهدا(ع) وارد جنگ شد. امام هادی(ع) در دوران متوکل یا معتصم از مدینه به عراق احضار شدند تا در سامرا حبس شوند. امام از گذرگاه کوفه که رد شدند در روز عید غدیر شرفیاب جد بزرگوار خود یعنی امیرالمؤمنین(ع) می‌شوند و ایشان را با زیارت غدیریه زیارت می‌کنند زیارتی که مبتنی بر پنجاه آیه در مناقب امیرالمؤمنین(ع) و جایگاه وی است. اگر کسی بخواهد یک دوره معرفت‌شناسی و تا حدودی شناخت نسبت به امیرالمؤمنین(ع) پیدا کند زیارت غدیریه کفایت می‌کند. البته اینکه می‌گویم تا حدودی منظور این نیست که زیارت نقص دارد بلکه خود رسول اکرم هم می‌فرمایند فقط خدا و من، علی را به خوبی شناختیم. لذا به راحتی نمی‌توان ساحت مقدس چنین کسی را درک کرد.

وی یادآور شد: ما نسبت به معصومین پنج وظیفه داریم که شامل؛ معرفت، محبت، اطاعت و تبعیت، امامت و پذیرش ولایت آنها و در نهایت شباهت است یعنی باید از معرفت شروع و با شباهت ختم کنیم. ممکن است سوال پیش بیاید که مگر می‌‌توان به این خاندان شباهت پیدا کرد؟ بله می‌توان چون پیامبر(ص) هم فرمود سلمان از ما اهل بیت هستند. اگر ما هم در مسیر زندگی خودمان بتوانیم نقشه راه سلمان را پیدا کنیم پس شباهت پیدا می‌کنیم. برای معرفت پیدا کردن می‌توان از باب تاریخ، قرآن، عقل و برهان و روایات وارد شد. تاریخ، نشان دهنده زندگی اهل بیت، تعامل آنها با مسلمین و غیر موحدین و جامعه است و برای همه لازم است.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی ادامه داد: راه دیگر، راه قرآن است. در قرآن به تصریح عالمان مفسر، آیات متعددی درباره اهل بیت آمده است اما فقط چند آیه همانند آیات تطهیر و اولوالامر شهرت دارند لذا باید بررسی کرد و بقیه آیات را هم شناخت. راه دیگر عقل است یعنی باید با استفاده از عقل، منصب امام که استمرار نبوت است را به خوبی بشناسیم. چهارمین هم روایات صادره از معصومان هستند. دو منبع برای شناخت، از ساحت مقدس امام هادی(ع) وجود دارد که یکی زیارت جامعه کبیره است که مورد توصیه امام عصر(عج) است و ایشان مطالبه کرده‌اند که باید با زیارت جامعه کبیره انس داشته باشید. این را مرحوم محدث قمی نقل کرده‌اند که امام زمان(عج) سه دستور العمل شامل توجه به زیارت جامعه کبیره، زیارت عاشورا و نماز شب را مورد تأکید قرار داده‌اند اما مردم ما به خوبی با زیارت جامعه کبیره آشنایی ندارند لذا باید به صورت متقن، آن را به مردم معرفی و ثابت کنیم دارای سندیت، متقن و محتوای دقیق است. آیت‌الله جوادی آملی نیز این زیارت شریفه را در دوازده جلد شرح کرده‌اند.

آشنایی اندک شیعیان با خطبه غدیر

وی افزود: دومین زیارت از امام هادی(ع) در باب شناخت اهل بیت(ع)، زیارت غدیریه است که انحصارا در باب معرفت امیرالمؤمنین(ع) است که بنده یکی از این موارد را بررسی می‌کنم تا مشخص شود که امیرالمؤمنین(ع) در میان خود معصومین(ع) چه جایگاه مخصوصی دارند. امام هادی(ع) ایشان را مولا و آقای خود خطاب می‌کنند و می‌‌‌فرمایند: سلام بر تو ای دین استوار خدا و ای صراط مستقیم خدا. این فقره فقط در زیارت غدیریه ذکر نشده بلکه در خطبه غدیر در سال دهم هجری و در منطقه غدیر، پیامبر به این صفات برجسته امام علی(ع) اشاره کردند. اکثر خطبه‌های پیامبر(ص) کوتاه هستند اما در باب منصب امامت در روز غدیر و آن هم با آن اوضاع سخت، یک سخنرانی طولانی را بیان کردند. این موضوعی است که باید بیشتر به آن توجه شود چون خیلی بد است که شیعه علی(ع) با خطبه غدیر آشنایی نداشته باشد. آنچه دشمن امروزه به عنوان هجمه انتخاب کرده، جوابش آسان است اما وقتی سراغ جواب نرویم فکر می‌کنیم حق با دشمن است.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی بیان کرد: راوی می‌گوید بعد از درگذشت پیامبر اسلام خدمت حضرت زهرا(س) در قبرستان اُحُد رسیدم و از ایشان پرسیدم چه شد جریان به اینجا رسید که حضرت فرمود علت این است که غدیر را فراموش کردید. اکثر شیعیان با محتوای غدیر بیگانه هستند در حالی‌که در این خطبه، پیامبر می‌فرمایند ای مردم، من راه راست و درست خدا هستم؛ آن صراطی که خداوند شما را به تبعیت از آن دعوت کرد و صراط مستقیم پس از من، علی و فرزندان من از ناحیه علی هستند. بنابراین سخنان امام هادی(ع) در باب امام علی(ع) فقط اختصاص به زیارت غدیریه ندارد بلکه توسط رسول اکرم هم بیان شده است. اینها حرف‌های تازه نیست بلکه ما تازه می‌شنویم لذا ما غدیر را فراموش کرده‌ایم و به همین دلیل بلاها سرمان می‌آید و این جای گلایه دارد.

وی ادامه داد: درباره صراط مستقیم باید گفت که خداوند در آیه 60 سوره مبارکه غافر می‌فرماید: «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ؛ و خدای شما فرمود که مرا با (خلوص دل) بخوانید تا دعای شما مستجاب کنم. آنان که از (دعا و) عبادت من اعراض و سرکشی کنند زود با ذلت و خواری در دوزخ شوند» اجابت خداوند وعده قطعی است یعنی دیر و زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد چون مستند به قرآن است. در آیه 34 سوره ابراهیم هم آمده است: «وَآتَاكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ ۚ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا ۗ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ؛ و از انواع نعمتهایی که از او درخواست کردید به شما عطا فرمود، و اگر نعمتهای (بی انتهای) خدا را بخواهید به شماره آورید هرگز حساب آن نتوانید کرد، (با این همه لطف و رحمت خدا) باز انسان سخت ستمگر و کفر کیش و ناسپاس است» بنابراین خداوند می‌فرماید هرچه از من بخواهید به شما عطا می‌کنم. این امیدبخش‌ترین آیه قرآن است اما خداوند به ما تعلیم داده که چه چیزی بخواهیم. وقتی دعا می‌کنیم عمدتا چیزهای مادی همانند خانه، همسر و رفع مشکلات مالی می‌خواهیم. این بد نیست اما آیا تاکنون از خداوند به واسطه سیدالشهدا(ع) طلب عفو کرده‌ایم؟ خود خداوند به ما می‌گوید از من چه بخواهید و این نشان می‌دهد که آن خواسته، مهمترین خواسته است. خداوند در اولین سوره قرآن یعنی سوره حمد به معرفی خود می‌پردازد و سپس می‌گوید فقط من را بپرستید و هدایت به صراط مستقیم را از من بخواهید چراکه این مهمترین مسئله در زندگی شماست.

وظایف رسانه‌ها در قبال غدیر

وی افزود: در آیه 161 سوره مبارکه انعام آمده است: «قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۚ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛ بگو: محققا مرا خدایم به راه راست هدایت کرده، به دینی استوار، همان آیین پاک ابراهیم که وجودش از لوث شرک و عقاید باطل مشرکین منزه بود» بیان امام هادی(ع) این است که وجود مبارک حضرت علی(ع) دین استوار الهی است بنابراین اگر با این زیارت آشنا شویم جایگاه امیرالمؤمنین(ع) برای ما در نظام هستی مشخص می‌شود. درباره اینکه خود اهل بیت(ع) دین هستند به چه معناست؟ لازم است داستانی بیان کنم. امام حسین در واقعه کربلا افرادی را دعوت کردند و گاهی خودشان می‌رفتند و گاهی فردی را برای دعوت می‌فرستاند. یکی از مواردی که خودشان برای دعوت رفتند،  عبید الله بن حر جعفی است که از عُمال ظلم است. امام(ع) گذشته آن فرد را متذکر شدند و گفتند شما فرصت جبران دارید و راه جبران هم این است که من را یاری کنید. داستان امام حسین(ع) نباید به شکل تاریخی تحلیل شود چون کسی که تاریخی تحلیل کند نمی‌تواند حقیقت مطلب را درک کند بلکه باید بفهمیم چرا چنین واقعه‌ای حادث شد.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی درباره وظایف اهالی رسانه در موضوع غدیر گفت: با حفظ احترام به تمام کسانی‌که به واسطه ارائه خدمات به ساحت مقدس امیرالمؤمنین(ع) برای قیامت خودشان ذخیره درست می‌کنند باید بگویم امر غدیر به خوبی احیا نشده است چراکه امر غدیر وقتی احیا می‌‌شود که پیام غدیر احیا شود. اهالی رسانه باید بدانند اگر می‌‌خواهند غدیر را احیا کنند باید به مردم بگویند که پیام غدیر، امامت است اما شما برای امامت چه کرده و چه برنامه‌ای آماده کرده‌اید؟ شما یک برنامه معرفی کنید من دست شما را می‌بوسم. احیای غدیر فقط با برگزاری جنش نیست چون غدیر یک باور و اعتقاد است که باید احیا شود. ما باید برای نسل‌های بعدی حقیقت و نشانه‌‌ها و فضایل امامت را معرفی کنیم.

وی در پایان گفت: وقتی دستور صادر شد که بر آدم سجده کنید همه سجده کردند غیر از ابلیس. خداوند از وی پرسید چرا سجده نکردی؟ آیا متکبر بودی یا از عالین؟ راوی از پیامبر پرسید منظور از عالین چه کسانی هستند؟ پیامبر فرمود من، علی، فاطمه، حسن و حسین بودیم که نور ما از عرش بود. داستان امامت از آنجا آغاز می‌شود و پایانش صراط است. پیامبر فرمود روزی که قیامت شود هیچ کس نمی‌تواند از صراط عبور کند مگر اینکه برگه جواز عبور داشته و در آن نوشته شده باشد این شخص دارای ولایت علی بن ابی طالب(ع) است. ما چه احیاگری در این زمینه داشته‌ایم. البته زحمات هیچ کس را نادیده نمی‌گیریم و از همه قدردانی می‌کنیم. این کارها لازم است اما کافی نیست چون پنج درصد کار انجام شده و نود و پنج درصد کار باقی مانده است. این خطای ما نسبت به نسبت به ساحت مقدس امام عصر(ع) است.

گفت‌وگو از محسن مسجدجامعی