بانک‌های خصوصی؛ نشتی‌های اقتصاد/ ۴۰۰ همت ناترازی به نظام بانکی تحمیل شد + صوت

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه بانک‌های خصوصی موجب ناترازی در نظام بانکی ایران شده‌اند، اظهار کرد: بنده با یکی از مقامات بلندپایه بانک مرکزی صحبتی را انجام داده‌ام مبنی بر اینکه آیا بانک‌های خصوصی برای اقتصاد ایران مفید بوده‌اند یا خیر؟ این مقام بلندپایه در پاسخ به من گفت عملکرد پنج بانک خصوصی را بررسی و تحلیل کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم این پنج بانک علیه اقتصاد ایران فعالیت دارند.

وی افزود: نظام بانکی نبض و شریان اصلی اقتصاد محسوب می‌شود و اگر به درستی عمل نکند اقتصاد در مسیر درست قرار نخواهد گرفت. بانک‌های خصوصی با توجه به ضعف قوانینی که وجود دارد پا را از محدوده و منطقه‌ای که مجاز بودند فراتر گذاشتند و وارد فعالیت‌های غیربانکی شده‌اند و قوانین را در خیلی موارد رعایت نکرده‌اند و در نتیجه به افزایش قیمت و تورم کمک کرده‌اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: در سال 98 وقتی بانک مرکزی دست به پیش فروش سکه زد، حدود 80 درصد از سکه‌ها به وسیله بانک‌های خصوصی خریداری شدند! سؤال من این است آیا خرید و فروش سکه، مسکن و ارز جزئی از وظایف بانک‌هاست؟ بعضی از شرکت‌های وابسته به مؤسسات مالی خصوصی اگر بیش از 100 درصد سود کسب نکنند مورد پذیرش آن مؤسسه قرار نخواهند گرفت. مگر چنین سودی را می‌توان از تولید، کشاورزی و دامپروری به  دست آورد؟ قطعاً امکان‌پذیر نیست و فقط از طریق دلالی و واردات قابل تحقق است.

محقق‌نیا با بیان اینکه بانک‌های خصوصی همواره به دنبال بهره‌برداری از رانت هستند، گفت: مثلاً بانک‌های خصوصی به حوزه معادن وارد شده‌اند و آن هم نه به خاطر خدمت به اقتصاد کشور بلکه با هدف استفاده از رانت‌های بسیاری که در این بخش وجود دارد و می‌خواهند تمام رانت این بخش را به نفع خود مصادره کنند. کدام بانک خصوصی کمک کرده صنعت خودروسازی در ایران رشد پیدا کند؟ یا کدام بانک خصوصی کمک کرده پتروشیمی‌های بسیاری تأسیس شوند و یا فناوری‌های پیشرفته را وارد کشور کنند؟

وی بیان کرد: بخش اعظمی از بانک‌های خصوصی پول‌های مردم را با نرخ‌های بالاتر از استاندارد اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی جذب کرده‌اند و به نقلی تا 700 میلیارد تومان حبس پول انجام داده‌اند و پول مردم را بازنگردانده‌اند. همچنین صدای اعتراض استانداران درآمده که می‌گویند بانک‌های خصوصی در استان‌شان هزینه نمی‌کنند و تسهیلات نمی‌پردازند.

تحمیل 400 همت ناترازی به سیستم بانکی

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه با بیان اینکه بانک‌های خصوصی 400 همت ناترازی دارند، گفت: این ناترازی به خاطر عدم نظارت مدیران بانک مرکزی دولت قبلی است که امروز به جای اینکه پاسخگو باشند به طلبکار و منتقد تبدیل شده‌اند. بانک مرکزی دولت قبل به راحتی می‌توانست با برنامه‌ریزی به هدایت اعتبار موجود در بانک‌های خصوصی به سمت تولید مبادرت ورزد. یکی از بانک‌های خصوصی کشور در غرب تهران مجموعه تجاری به ارزش 40 هزار میلیارد تومان ساخته در حالی که پالایشگاه ستاره خلیج فارس با 30 هزار میلیارد تومان بنا شده است، اگر آن بانک خصوصی 40 هزار میلیارد تومان دیگر در بخش پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کرد امروز به صادرکننده بنزین تبدیل شده بودیم و دیگر نیازی به واردات بنزین نداشتیم و اینکه نگاهمان به این نبود آیا آمریکا اجازه آزادسازی 6 میلیارد دلار را می‌دهد یا خیر، چون خودشان به دنبال ما می‌افتادند.

محقق‌نیا با بیان اینکه ادامه این روند به صلاح و نفع کشور نیست، افزود: اگر واقعاً بانک مرکزی بنا دارد بانک‌های خصوصی متضرر و ناتراز را منحل کند، به نظرم بهتر است مورد تقدیر قرار گیرد تا به آن انتقاد کرد. ممانعت از رفتار نادرست نیازمند حمایت است. بانک‌های خصوصی اقتصاد را به ورطه سقوط و نابودی برده‌اند و هیچ یک از تولید و شعار سال حمایت نکرده‌اند و برای اینکه سود سهامدار و سپرده‌گذار را تأمین کنند به هر ابزاری دست می‌زنند.

وی تأکید کرد: بانک مرکزی رویکرد قاطعانه‌اش علیه بانک‌های خصوصی ناتراز را ادامه دهد و تسلیم فشارها نشود. به نظر من رویکرد فعلی بانک مرکزی به نفع خود بانک‌های خصوصی است و به آنها کمک می‌کند در مسیر درست و منطقی قرار گیرند و در خدمت تولید باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه تولید به حلقه مفقوده اقتصاد ایران تبدیل شده است، گفت: مشکل بخش تولید مربوط به هدایت اعتبار است و بانک مرکزی باید هدایت اعتبار انجام دهد و بانک‌های خصوصی را از بخش غیرمولد به بخش مولد اقتصاد سوق دهد.

بانک‌های خصوصی؛ نشتی‎های اقتصاد

محقق‌نیا معتقد است، بانک‌های خصوصی از نشتی‌های اقتصاد محسوب می‌شوند و وقتی اقتصاد نشتی داشته باشد تولید در آخر داستان قرار می‌گیرد.

به گفته وی، بانک‌های خصوصی یا رفتارشان را اصلاح کنند یا اینکه بساطشان برچیده شود و راه دیگری وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: برخی ادغام را مطرح می‌کنند و به نظر اصلاً شیوه خوبی محسوب نمی‌شود. ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه مگر خروجی مثبتی داشته که ادغام بانک‌های خصوصی هم داشته باشد. از زمانی که بانک‌های نظامی ادغام شده‌اند فشار مضاعفی به سیستم بانک سپه وارد شده و برای دولت مشکلات بیشتری را به وجود آورده و حتی دو میلیون پرونده حقوقی را در پی داشته است.

محقق‌نیا گفت: از سوی دیگر در کدام بانک ادغام شوند؟ کدام بانک توانایی این را دارد ناترازی 400 همتی بانک‌های خصوصی را تحمل کند؟ یکی از بانک‌های خصوصی که در شرف انحلال قرار دارد خودش نتیجه ادغام چند بانک و مؤسسه مالی خصوصی در دولت قبل است! پس ادغام نتیجه نداده و رفتارهای ضداقتصادی و ضدتولید همواره ادامه پیدا کرده است.

رفتار بانک مرکزی سخت‌گیرانه است نه پیشگیرانه

وی با بیان اینکه بانک مرکزی به خاطر ضعف قانون ابزارهای نظارتی قوی در اختیار ندارد، اظهار کرد: رفتار بانک مرکزی سخت‌گیرانه است نه پیشگیرانه، در صورتی که امروزه بانک‌های خصوصی به راحتی اضافه‌برداشت دارند و بانک مرکزی هم هیچ کاری به غیر از شکایت و بستن سیستم نمی‌تواند انجام دهد. رفتارهای سختگیرانه دیگر جواب نمی‌دهد و باید به سمت پیشگیری از وقوع تخلف رفت.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه باید جهت‌گیری سیستم پولی در کشور تغییر پیدا کند، گفت: من برروی نظام بانکی انگلستان مطالعه‌ای را انجام داده‌ام و متوجه شدم هیچ بانکی در این کشور به سیستم بانک مرکزی متصل نیست تا بتواند اضافه‌برداشت انجام دهد. باید راه‌هایی را در نظر گرفت که بانک مرکزی در لحظه بتواند مانع وقوع تخلف شود.

گفت‌وگو از سعید امینی