امتحان‌های الهی برای آدمیان سراسر برکت است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز، 24 دی‌ماه، در خصوص «تسویه و تمحیص انسان از طریق بیماری» برگزار شد اظهار کرد: یکی از کارکردهای بیماری برای انسان تمحیص است، تمحیص به معنای گرفتن ناخالصی است. در بیماری، ضعف بر وجود انسان سایه می‌افكند و شاخ غرور و كبر انسان را می‌شكند و بر نیاز او به فریادخواهی از خداوند می‌افزاید. در این حال است كه لشكر ستیزه‌گر كبر و شهوت و غضب انسان كه زمانی بسیار گرد و خاک می‌انگیخت، عقب می‌نشیند و سوز و گداز انسان فزونی می‌گیرد.

وی ادامه داد: خداوند در آیه 12 سوره «یونس» در این‌باره فرموده است: «وَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنَا إِلَىٰ ضُرٍّ مَسَّهُ ۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ و هرگاه آدمی را رنج و زیانی رسد همان لحظه به هر حالت باشد از خفته و نشسته و ایستاده فورا ما را به دعا می‌خواند و آن گاه که رنج و زیانش را بر طرف سازیم باز به حال غفلت و غرور چنان بازمی‌گردد که گویی هیچ ما را برای دفع ضرر و رنجی که به او رسیده بود نخوانده است! اعمال زشت تبهکاران این چنین در نظرشان زیبا جلوه داده شده است.»

انصاری بیان کرد: خدایی كه آفریننده بندگان است، آنان را به‌ نیكویی می‌شناسد و می‌داند كه یكی از خوش‌ترین حالات انس و دل‌شكستگی، در زمان بیماری است و خداوند در دل‌های شكسته این بندگان حضور می‌یابد، همچنین در حدیثی نقل شده است که خداوند نزد دل‌های شکسته است: «إِنَّ اللهَ یحِبُّ كُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ سُئِلَ أَینَ اللهُ فَقَالَ عِنْدَ الْمُنْكَسِرَةِ قُلُوبُهُمْ؛ همانا خداوند هر قلب محزونی را دوست دارد و سؤال شد خداوند كجاست؟ فرمود: نزد دل‌های شكسته.» شكسته‌بالی انسان‌هایی که به‌ بیماری ‌گرفتار شده‌اند، بر خلوصشان در خداخواهی و بندگی می‌افزاید و آنان را تمحیص می‌كند.

این مفسر قرآن با بیان اینکه ماهیت انسان به گونه‌ای است که باید در کوره حوادث گداخته شود و آنگاه عیارش خالص شود، گفت: براساس این قاعده، خداوند در هستی است که انبیای الهی و در مرتبه فروتر،‌ کسانی که نزدیک‌ترین پیوند را با ایشان داشتند، بیشترین بلاها را متحمل می‌شدند. البته برای اولیای الهی مفهوم ابتلا با برداشت رایج از بلا و مصیبت متفاوت است. ایشان می‌دانند که خداوند به نزدیکان و دوستان خود بیشترین بهره از بلا را می‌چشاند، همچنین در روایتی بیان شده است که «اَلْبَلَاءُ لِلْوِلَاءِ؛ مقدار بلا، متناسب با میزان محبت و نزدیکی است.» همچنین از نگاه امام صادق(ع) بلا، هدیه الهی است :«الْمَصائِبُ مِنَحٌ مِنَ اللّه؛ مصیبت‌ها هدایایی از جانب خداوند است.»

وی به بیان غزلی از شیخ بهایی پرداخت و افزود: امتحان‌های الهی برای آدمیان برکت است و انسان‌های بزرگ خود را برای امتحانات الهی مشتاقانه آماده کرده‌اند، این امر به‌گونه‌ای است که شیخ بهایی در یکی از غزلیات خود سروده است:

بهر امتحان ای دوست، گر طلب کنی جان را/ آن‌چنان برافشانم کز طلب خجل مانی

بی‌وفا نگار من، می‌کند به کار من/ خنده‌های زیر لب، عشوه‌های پنهانی

دین و دل به یک دیدن، باختیم و خرسندیم/ در قمار عشق ای دل، کی بود پشیمانی؟

ما ز دوست غیر از دوست، مقصدی نمی‌خواهیم/ حور و جنت ای زاهد بر تو باد ارزانی

رسم و عادت رندیست، از رسوم بگذشتن/ آستین این ژنده، می‌کند گریبانی

زاهدی به میخانه، سرخ رو ز می دیدم/ گفتمش: مبارک باد بر تو این مسلمانی

زلف و کاکل او را چون به یاد می‌آرم/ می‌نهم پریشانی بر سر پریشانی

خانه دل ما را از کرم، عمارت کن!/ پیش از آنکه این خانه رو نهد به ویرانی

ما سیه گلیمان را جز بلا نمی‌شاید/ بر دل بهائی نه هر بلا که بتوانی