مؤلفه‌های مواجهه با ضدفرهنگ‌ها در مهدویت + فیلم

حجت‌الاسلام والمسلمین امیرمحسن عرفان، عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با اشاره به اینکه مهم‌ترین ضدفرهنگ‌ها در عرصه مهدویت مدعیان دروغین مهدویت هستند، گفت: آنچه از سیره و سلوک ائمه اطهار(ع) در این زمینه دریافت می‌شود رعایت چند امر است. فعالان در عرصه مهدویت باید در مواجهه با مدعیان دروغین مهدویت اولویت مواجهه بر علت را بر معلوم مقدم بدارند؛ به عبارت دیگر ما در مواجهه با ضدفرهنگ‌ها در آموزه مهدویت، معلول و علتی داریم و علت‌ها بسترها و زمینه‌های پیدایی انحراف هستند، لذا کانون محوری فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی، علمی و فرهنگی برای مواجهه با ضدفرهنگ‌ها در عرصه آموزه مهدویت باید مواجهه با علت‌ها باشد نه معلول.

وی ادامه داد: گاهی اوقات مواجهه با معلول باعث می‌شود اولویت‌هایمان را در رصد فرهنگی و روانشناسی مواجهه فرهنگی در عرصه مهدویت با خوانش‌های ناصیح و قرائت‌های ناصحیح از دست دهیم؛ حضرت علی(ع) می‌فرماید: «لا تَقْتُلُوا الْخَوَارِجَ بَعْدِي فَلَيْسَ مَنْ طَلَبَ الْحَقَّ فَأَخْطَأَهُ كَمَنْ طَلَبَ الْبَاطِلَ فَأَدْرَكَهُ؛ بعد از من خوارج را نكشيد، زيرا كسی كه مى‏‌خواسته حق را بدست آورد و خطا كرده (گمراه شده) مانند كسى نيست كه در راه باطل قدم نهاده و آنرا در يافته است.» معنای این فرمایش حضرت این است که کانون هجمه‌های شما باید کسانی باشند که به دنبال باطل هستند و آنرا درک کردند و کانون مواجهه، باید مواجهه با امویان و شخص معاویه باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی با اشاره به اینکه در زمانه کنونی ما پیدایی انحرافات، ضد فرهنگ و خوانش‌های ناصحیح از مهدویت باید در کانون مواجهه ما باشد و ببینیم چرا برخی از مردم به مدعیان دروغین مهدویت گرایش پیدا می‌کنند، اظهار کرد: باید بررسی کنیم که عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیدایی مدعیان چیست و سعی کنیم این عوامل را از بین ببریم؛ برای نمونه یکی از مهم ترین بسترهای گرایش مردم به خوانش‌های ناصحیح از آموزه مهدویت کمبود اطلاعات علمی و معرفتی از آموزه مهدویت است و باید مقوله مدیریت آگاهانه انتقال نظام‌مند معارف مهدوی به جامعه مخاطب در دستور کار قرار گیرد گرایش به جریان‌های انحرافی کمتر می‌شود. 

بهره‌مندی صحیح از فضای هنری در تبیین معارف مهدوی

پژوهشگر حوزه مهدویت اضافه کرد: باید توجه کنیم که پیوند میان مقوله هنر و تبیین معارف مهدویت کمک دوچندانی به انتقال پیام اثر بخش مهدوی به جامعه می‌کند؛ یکی از مهم‌ترین ترفندهای مدعیان مهدویت، تأکید بر ایجاد شیفتگی و جذابیت در انتقال پیام مهدویت است، متأسفانه داعیه‌داران ترویج، تبیین و تثبیت مهدویت در جامعه امروز، به مقوله جذابیت و شیفتگی برای انتقال پیام مهدویت به مخاطب توجه ندارند.

وی با بیان اینکه دشمنان درصدد مدیریت شناخت‌ها، اذهان و ادراک جامعه هدف در گرایش به آموزه مهدویت هستند و اکنون با یک انحصارطلبی در خوانش یهودی از مقوله منجی در عرصه هنری و سینمایی هالیوود روبه‌رو هستیم، گفت: راهکار مواجهه با این خوانش‌های غلط بهره‌مندی صحیح از فضای هنری در تبیین معارف مهدوی است. 

تمایز میان مواجهه با شبهه‌گر و شبهه‌زده در مهدویت

عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی گفت: نکته بعدی قابل توجه تمایز میان مواجهه با شبهه‌گر و شبهه‌زده است، متأسفانه در مواجهه با ضد فرهنگ‌ها، جریان‌های مدعیان دروغین و جریان‌های انحرافی، شاهد درهم آمیختگی شبهه‌گر و شبهه‌زده هستیم؛ سیره و سلوک معرفتی ائمه اطهار(ع) این درس بزرگ را به ما می‌دهد که در مواجهه با شبهه‌گر و شبهه‌افکن باید برخورد شدید را اعمال کنیم؛ اما در مواجهه با شبهه زده مردم عادی تحت تاثیر القائات جریان‌های انحرافی بودند باید با ملایمت برخورد کرد، تمام تلاش‌مان باید هدایت این افراد باشد نه حذف و برخورد فیزیکی با آنان. 

عرفان ادامه داد: در مواجهه با شبهه افکنان و شبهه‌گران که آگاهانه، عالمانه و عامدانه با ترفندهای مختلف (تقطیع‌گرایی، استناد به روایات ضعیف، بهره مندی از منابع دست دوم) درصدد این هستند که معرفت مردم را در رویکرد مهدویت مورد هجمه قرار دهند. طبیعی است در مواجهه با شبهه افکنان باید شدیدترین برخورد را داشته باشیم؛ برای نمونه در مواجهه با یک جریان انحرافی که یک عالم وکیل منسوب به امام هادی(ع) هم منحرف شد، امام دستور قتل او را صادر می‌کند شبهه افکنی در آستانه غیبت صغری به نام «فارس بن حاتم قزوینی» که تفکرات انحرافی و ناصحیح داشته است و تلاش‌های امام ناکام می‌ماند تصمیم امام بر این می‌شود که او حذف شود.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: مثال دیگر مواجهه امام رضا(ع) با جریان انحرافی «واقعیه» است که امام کوتاهی در برابر آنان را نمی‌پسندد تحریم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که امام در مقابله با سران این جریان انحرافی انجام می‌دهد؛ امام رضا(ع) از شیعیان درخواست می‌کرد با این منحرفان، تعامل اجتماعی و پیوند خانوادگی برقرار نکنید. بنابراین سیره اهل بیت(ع) نشان می‌دهد که تمایز میان مواجهه با شبهه‌گر و شبهه‌زده قائل می‌شدند؛ اهل بیت(ع) با شبهه زده‌ای که تحت تأثیر القائات ذهنی و ادراکی شبهه گران قرار گرفته است، با ملایمت برخورد می‌کردند و برای هدایت، روشنفکری، مناظره و تبیین معرفتی آنان تلاش می‌کردند.

رویکرد پیشگیرانه و انتقال نظام معرفتی مهدویت به نسل جوان

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه یکی دیگر از مهم‌ترین راهکارهای مواجهه با ضد فرهنگ‌ها در حوزه مهدویت، اولویت رویکرد پیشگیرانه بر درمان در سیره و سنت اهل بیت(ع) است، گفت: در مواجهه با جریان‌های انحرافی و مدعیان دروغین مهدویت باید پیشگیری بر درمان مقدم باشد، یعنی با رویکرد فعالانه باید رصدی از جریان‌های انحرافی مهدویت و شبهات آنان داشته باشیم تا به جای کنترل نتایج درصدد تأثیرگذاری بر افکار آنان باشیم. باید بدانیم نیاز مخاطب به‌ویژه نسل جوان در مقوله آموزه مهدویت چیست و چگونه می‌توانیم امید برآمده از نظام معرفتی مهدویت را به جوان منتقل کنیم، این همان تعمیق رویکرد پیشگیرانه است.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: تأکید اهل بیت(ع) بر نژاد فاطمی مهدی موعود تعمیق رویکرد پیشگیرانه است؛ اهل بیت(ع) درصدد هستند تمام ادعاهای دروغینی که در چارچوپ نژاد و فرزندی زهرای اطهر قرار می‌گیرد از بین ببرند. در تاریخ آمده که امام صادق(ع) در تشییع جنازه فرزندش اسماعیل به صورت ویژه شرکت کرد تا از افراد خاص شهادت بگیرند بر فوت فرزندشان اسماعیل؛ چرا که پیش‌بینی می‌کرد پس از مرگ اسماعیل و شهادت خود امام، عده‌ای ادعای مهدویت اسماعیل را مطرح کنند و به همین دلیل تلاش کرد تا همگان از مرگ اسماعیل باخبر شوند. این همان رویکرد پیشگیرانه امام صادق(ع) و سیره و سلوک اهل بیت(ع) در مواجهه با جریان‌های انحرافی است.

عرفان اظهار کرد: تجویزی که برای جامعه فرهنگی ما وجود دارد این است که میدان فکری جریان‌های دروغین مهدویت را بدانیم و درک کنیم، اجازه ندهیم جریان‌های انحرافی از برخی روایات و منابع ضعیف سوءاستفاده کنند. باید با کمک و نگاه رسانه‌ای برخی از مهم‌ترین آسیب‌ها و کاستی‌ها در عرصه آموزه‌های مهدویت معرفی شود، برای نمونه مردم باید کتاب‌های بدون صلاحیت و روایات ضعیف را بشناسند تا زمینه برای گرایش مردم به انحرافات عرصه مهدویت کمرنگ شود.

ادامه دارد... 

گفت‌وگو و تصویر از محدثه نعیمی‌فرد

تنظیم از مژگان فرهنگیان