گفت‌وگوی والدین با کودکان درباره مسائل دینی به دور از تعصب باشد

زهیر احمدی، کارشناس ارشد روانشناسی و عضو انجمن روانشناسی اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا درباره مسئولیت والدین در زمینه تربیت معنوی فرزندان گفت: والدین با تربیت کودک خود، بزرگترین خدمت را به فرزندانشان می‌کنند؛ چراکه شخصیت فرزندان در بزرگسالی همان چیزی است که توسط والدینشان در کودکی نقش بسته است. اگر والدین بتوانند فرزندان خود را در چهار بُعد زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی به درستی تربیت کنند، شخصیت آن‌ها در بزرگسالی به هنجار خواهد بود و به سمت یک انسان کامل سوق خواهند یافت. در مقابل اگر نتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند، بزرگترین ظلمی است که به فرزندان خود کرده‌اند.

 

وی افزود: در رابطه با بعد تربیت معنوی فرزندان تأکید شده به فرزندی که تازه لب به سخن گشوده است، «لا اله الا الله» را یاد بدهید. به دختری که ۵ سال و پسری که ۷ ساله شد، کم‌کم نماز خواندن را یاد بدهید. باید از کودکی تربیت آن‌ها را آغاز کنیم. اگر من نتوانم فرزندم را از کودکی با خداوند آشنا کنم و مهارت‌های اجتماعی مانند تشکر کردن، سخن گفتن در جمع، مهربانی، همدلی و ... را به فرزندم بیاموزم و در خانه مدام با رفتار‌های پرخاشگرانه، بی‌ادبی، دشنام و ... مواجه باشد، در بزرگسالی آئینه همان رفتار‌ها خواهد بود.

 

احمدی تصریح کرد: ما تغییر کرده‌ایم و امروزی شده‌ایم، اما نحوه تربیت کردنمان عمدتاً مانند گذشته است و اغلب والدین سختگیر هستند، داد می‌زنند، پرخاشگری می‌کنند و تصورشان این است که به زور و اجبار می‌توانند برخی مسائل را به فرزندان خود بقبولانند. در حالی که مقوله تربیت به یک علم تبدیل شده است و ما علوم تربیتی داریم و علوم روانشناسی را در تمام ابعاد زندگی می‌شناسیم. چقدر خوب است که والدین در کلاس‌های روانشناسی شرکت و به مشاور اعتماد کنند. اما امروزه پدرها، در اغلب موارد به دلیل غرور مردانه در کلاس‌های مشاوره حضور نمی‌یابند تا مباحث را آموزش ببینند و بتوانند به فرزندان خود کمک کنند.

 

 

وی در پاسخ به اینکه تربیت معنوی کودکان چگونه تحقق می‌یابد، گفت: در ابتدا باید رفتار‌های عبادی را برای فرزندان جذاب کرد. برخی معتقدند باید ابتدا بر مسائل شناختی و اعتقادی فرزندان توجه و تأکید کنیم تا اساس و پایه فکری و جهان‌بینی آن‌ها به درستی نقش ببندد و سپس فرزندان خودشان به دنبال آن می‌روند و می‌آموزند، اما با توجه به جامعه امروز که دنیای جذابیت‌هاست و اغلب بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی، فیلم‌های هالیوودی، کتاب‌ها و رمان‌های متعدد، انیمیشن‌ها، موسیقی‌ها و... تولید شده مخالف ارزش‌های دینی است، اما به صورت جدی از سوی کودکان و نوجوانان و جوانان ما دنبال می‌شود؛ بنابراین اگر بخواهیم در مقابل این هجمه زیاد و محتوای جذاب ضدفرهنگی، با مباحث خشک فلسفی و اعتقادی مقابله کنیم، قطعاً فرزندان ما، جذب جذابیت‌های دنیای امروز خواهند شد و پای درس فلسف و مباحث عبادی نمی‌نشینند. آن‌ها دست از بازی کلش آف کلنز، گاد آو وار، جی تی‌ای و ... دست نمی‌کشند تا پای این درس‌ها بنشینند.

 

احمدی بیان کرد: ابتدا باید این مباحث را در یک قالب جذاب به آن‌ها ارائه کنیم؛ جذاب کردن رفتار‌های عبادی، اصل اول است. مسئله بعدی که می‌تواند در تربیت معنوی فرزندان نقش داشته باشد، عامل بودن والدین است، گاهی اوقات می‌گویند نماز بخوانید. اما نماز را فقط خم و راست شدن می‌دانند و انواع بی‌ادبی‌ها و خطا‌های رفتاری و شناختی در آن‌ها موج می‌زند، این رفتار عبادی والدین، متولیان و ... نه تنها تأثیری در فرزندان نخواهد داشت، بلکه دلزده هم می‌شوند و از امور معنوی فاصله می‌گیرند.

 

 

این روانشناس گفت: گفت‌وگوی منطقی و به دور از تعصب درباره مسائل دینی در جذب فرزندان به مسائل دینی مؤثر است. چراکه آن‌ها سؤالات و شبهات متعددی در ذهنشان وجود دارد، اینکه چرا باید نماز بخوانیم، نماز چه تأثیری در زندگی من دارد، چرا باید رفتار‌های درستی داشته باشیم و ... از جمله این سؤالات است که باید با آرامش و اطلاعات درست این سؤال‌ها را پاسخ داد. در غیر این صورت آن‌ها از دین و معنویت فاصله خواهند گرفت. محیط سالم نیز در تربیت معنوی فرزندان نقش مهمی دارد، چراکه کمال همنشین در آن‌ها اثرگذار است و باید فرزندان در محیط سالمی رشد و پرورش پیدا کنند.  

 

وی ادامه داد: هر دو والد در تربیت فرزندان نقش کلیدی دارند و به عبارتی دو بال برای رشد فرزندان محسوب می‌شوند، اما با توجه به اینکه مادران زمان بیشتری را می‌توانند با فرزندان خود سپری کنند، می‌توانند الگوی مهر و موتور انتقال آرامش در خانواده و پدران نیز الگوی اقتدار در خانواده باشند. پس هر دو باید مطالعه کنند، آموزش ببینند و دوره‌های مشاوره را طی کنند تا بتوانند فرزندانی سالم و صالح تربیت کنند. البته هماهنگی تربیتی پدر و مادر در تربیت فرزندان نقش دارد. آن‌ها باید دعوای خود را کنار بگذارند و در تربیت فرزندان یک رویه و شیوه تربیتی را انتخاب کنند و به تمام نیاز‌های فرزندان چه زیستی، عبادی، روانی، اجتماعی و معنوی توجه کنند تا در آینده شاهد انسان‌های شایسته باشیم.