زاویه الاسمریه؛ میراثی برای حفظ قرآن در لیبی

به گزارش ایکنا القدس العربی، در 180 کیلومتری شرق طرابلس، پایتخت لیبی، شهر زلیتن قرار دارد که به دلیل گسترش تعداد زیادی از زاویه‌های(مکتب‌خانه‌های سنتی) ویژه تلاوت و حفظ قرآن کریم به شهر علم و قرآن معروف است. یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین این زاویه‌ها، زاویه الاسمریه است؛ این زاویه که توسط شیخ عبدالسلام الاسمر الفتوری در سال 1506 میلادی تأسیس شد، مورد توجه و اهتمام طالبان علم در لیبی قرار دارد که برای قرائت و حفظ قرآن کریم به آنجا می‌روند.

همچنانکه جمع زیادی از ملیت‌های مختلف نیز به آن مراجعه می‌کنند. فتحی سالم الزرقانی، مدیر مرکز اسناد، نسخه‌های خطی و حفاظت میراث زاویه الاسمریه در این خصوص می‌گوید: این زاویه از زمان پیدایش خود، نقش مهمی در رنسانس علمی در شهر زلیتن به طور خاص و لیبی به طور کلی ایفا کرده است.

الزرقانی می‌افزاید: بنیانگذار زاویه، شیخ عبدالسلام الاسمر الفتوری، طلاب علوم را دور خود جمع و شروع به ارائه دروس دینی و زبانی به آنها کرد. در قرن بیستم این زاویه رونق بیشتری پیدا کرد به گونه‌ای که علاوه بر توسعه زاویه، طلاب علوم قرآنی از کشورهای آفریقایی و آسیایی به آن مراجعه کردند.

وی درباره قسمت‌های مختلف این مکان آموزشی می‌گوید: این زاویه شامل مسجدی است که گنجایش هزار نمازگزار را دارد. همچنین دارای مجموعه‌ای علمی و فرهنگی است و مکانی برای آموزش قرآن کریم ویژه دختران و پسران است. ضمناً دارای یک مؤسسه آموزش علوم اسلامی، کتابخانه عمومی با حدود هفت هزار عنوان کتاب، انتشارات و مرکز ویژه نسخ خطی و اسناد است.

این مسجد از بدو تأسیس تاکنون بارها مرمت شده است و عثمانی‌ها از طریق مسئولانی که برای ولایت طرابلس تعیین می‌کردند، به این مسجد اهتمام ویژه‌ای داشتند.

الزرقانی خاطرنشان می‌کند: زاویه الاسمریه همچنین مکانی برای برگزاری مناسبت‌های مذهبی مانند شب نیمه شعبان، میلاد پیامبر(ص)، شب قدر و روز عاشورا است. همچنین در روز دوم عید سعید فطر و عید قربان، مراسم بزرگی بر سر مزار شیخ عبدالسلام الاسمر برگزار می‌شود و طریقت‌های صوفیه به زیارت ضریح او می‌آیند.

وی با بیان اینکه این زاویه از بدو تأسیس تاکنون به انجام رسالت مؤسس آن یعنی آموزش علوم قرآنی و دینی پرداخته است، خاطرنشان کرد: امسال توسعه قابل توجهی در این زاویه شاهد بودیم که شامل توسعه ضریح، نگهداری مسجد و ایجاد ساختمان اداری است.

زاویه الاسمریه در اداره امور خود عمدتاً به اموال موقوفه خود اعم از ملکی یا کشاورزی وابسته است که در تداوم فعالیت این مکان نقش مهمی داشته است.

درخواست کمک به زاویه

الزرقانی از همه کسانی که می‌خواهند در گسترش یا احیای این زاویه مشارکت کنند، می‌خواهد که در این مسیر کمک کنند؛ زیرا این زاویه برای همه است و رسالت اسلامی آن در راستای حفظ میراث فرهنگی اسلامی و آموزش قرآن و علوم شرعی است.

وی ادامه می‌دهد: تعداد طلاب لیبیایی و خارجی این زاویه رو به افزایش است و این به دلیل موقعیت معنوی و علمی آن است که باعث فارغ‌التحصیلی حافظان بسیاری شده است؛ کسانی که نقش زیادی در کمک به حفظ قرآن کریم در لیبی یا کشورهای همسایه ایفا کرده و همچنین در مسابقات بین‌المللی شرکت کرده‌اند و در مسابقاتی که در دبی، مصر، عربستان سعودی، قطر و بحرین برگزار شده مقام اول را کسب کرده‌اند.

محمدعلی دراه، واعظ، امام و مسئول زاویه الاسمریه می‌گوید: تعداد طلاب لیبیایی در الزاویه حدود 2500 دختر و پسر و تعداد طلاب خارجی تقریباً 400 نفر از ملیت‌های مختلف از جمله سودان، چاد، تونس، اندونزی، تایلند، کامبوج و سوریه است که این تعداد به لطف خدا در حال افزایش است.

وی خاطرنشان کرد: تعداد کسانی که در طول سال در این الزاویه قرآن را حفظ می‌کنند بالغ بر 200 نفر است که ثمره تلاش و کوشش این عزیزان سرپرستان حلقه‌های حفظ است. دارا توضیح داد که زاویه، میراث حفظ قرآن را با نوشتن روی تخته ادامه می‌دهد و مطالعه از قبل از نماز صبح آغاز می‌شود و تا بعد از نماز مغرب ادامه دارد.

وی افزود:  زاویه الاسمریه به دلیل شهرتی که در حفظ قرآن و آموزش علوم اسلامی به دست آورده است، در قلب مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارد و شهرت آن کمتر از مسجد زیتونه تونس، الازهر مصر و القراویین در مراکش نیست و نقش عمده‌ای در حفظ هویت دینی و گسترش اسلام در آفریقا ایفا کرده است.

طلاب خارجی

محمد واحد الاکبر اهل اندونزی گفت که در سال 2021 برای مطالعه و حفظ قرآن با روایت قالون به این الزاویه آمده و علت انتخاب این زاویه، شهرت آن بوده است. وی شیوه تدریس و آموزش در این زاویه را تحسین می‌کند.

مخزوم حسن عبدالباسط از چاد (19 ساله) از دیگر طلاب خارجی است که در زاویه الاسمریه مشغول به حفظ قرآن کریم است که دو سال پیش به این زاویه پیوسته و تا کنون نیمی از قرآن را حفظ کرده است. وی علت انتخاب این مکان برای حفظ قرآن کریم را شهرت آن و نیز حضور خویشاوندان خود می‌داند که پیش‌تر در اینجا برای حفظ قرآن کریم حضور داشته‌اند.  

گفتنی است در ماه مبارک رمضان مسابقه حفظ قرآن در مسجد زاویه الاسمریه برگزار می‌شود که برگزارکنندگان این مسابقه می‌گویند این امر باعث شده است تا طلاب شور و اشتیاق ویژه‌ای برای شرکت در مسابقه داشته باشند.