مادر انقلاب + فیلم

مرضیه حدیدچی (دباغ) که پس از ازدواجش به‌نام خانوادگی همسرش یعنی دباغ شناخته شد یکی از زنان مبارز انقلاب اسلامی ایران‏ بود که طی دوران فعالیت سیاسی خود در جایگاه‌های متعددی به نقش‌آفرینی پرداخت. دباغ خرداد 1318 در همدان به دنیا آمد و پس از ازدواج در سن 14 سالگی به تهران نقل مکان کرد. وی یکی از شاگردان آیت‌الله سعیدی بود که از طریق شرکت در کلاس‌های او در مسجد موسی‌بن‌جعفر با اندیشه‌های امام خمینی(ره) آشنا شد و از سال 1346 زیر نظر استاد خود از طریق تهیه، تنظیم و پخش اعلامیه‌های امام(ره) به جمع مسلمانان انقلابی پیوست. پس از شهادت آیت‌الله سعیدی، دباغ زیر نظر مجتبی صالحی خوانساری فعالیت‌های خود را در راستای اهداف انقلاب دنبال کرد.

او که دارای یک پسر و هفت دختر بود در سال 1352 توسط ساواک دستگیر شد؛ چند روز پس از این اتفاق، رضوانه دختر بزرگش نیز به دلیل داشتن دفتر سرودی که حاوی مضامین انقلابی بود دستگیر شد و جلوی چشم مادر خود مورد شکنجه ساواکیان قرار گرفت. دباغ در خاطرات خود درباره این موضوع گفت: مأموران به بهانه جلوگیری از خودکشی و حلق‌آویز شدن،‌ چادر از سرمان گرفتند. برایم خیلی روشن بود که انگیزه و هدف واقعی آنها از این کار، دریدن حجاب ـ نماد زن مؤمن و مسلمان و شکستن روحیه ما بود، از این‌رو ما نیز از پتوهای سربازی که در اختیارمان بود برای پوشش و به جای چادر استفاده می‌کردیم. عمل ما در آن تابستان گرم برای مأموران خیلی تعجب‌آور بود، آنها به استهزا و مسخره ما را «مادر پتویی! دختر پتویی!» صدا می‌کردند.

این فعال انقلابی پس از آزادی از زندان با کمک محمد منتظری به انگلستان گریخت؛ در آنجا نیز به کمک یک دانشجوی ایرانی به هتل پاکستانی رفت. به دلیل مسائل مالی تا سه ماه هم آنجا سکونت داشت و هم در ازای جای خواب و یک وعده غذا، به کارهای خدماتی مشغول شد؛ در این میانه هیچ‌کس حتی خانواده‌اش هم از او خبر نداشت. چند روز بعد از درگذشت دکتر شریعتی با تعدادی از جوانان انقلابی ساکن لندن به تظاهراتی پرداختند و سپس به فرانسه رفتند. در همان زمان خبر شهادت مصطفی خمینی به گوش رسید که آن‌ها دست به اعتصاب غذا زدند.

وی پس از فرانسه برای گذراندن دوره‌های چریکی به لبنان و سوریه رفت و طی آن دوران در عربستان، عراق، لبنان و سوریه و فرانسه هم تردد داشت تا اینکه امام(ره) به‌عنوان تبعید وارد فرانسه شدند؛ چون پلیس فرانسه قصد داشت تا یک زن پلیس فرانسوی، مسئول حفاظت امام باشد و ایشان هم با این موضوع به شدت مخالف بودند قرار شد تا با توجه به آموزش‌هایی که دباغ دیده بود محافظ شخصی حضرت امام شود و وظایفی از جمله خرید، شتسشو و امور منزل را نیز برعهده گیرد.

پس از بازگشت امام خمینی(ره) به تهران او نیز در 27 بهمن سال 1357 پس از حدود چهار سال دوری از خانواده به ایران بازگشت. دباغ پس از پیروزی انقلاب یکی از مؤسسان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و به‌عنوان نخستین فرمانده سپاه منطقه غرب کشور مسئولیت سپاه همدان را برعهده گرفت. وی مدتی نیز رئیس زندان‌های زنان تهران فعالیت داشت. از دباغ به‌عنوان یکی از نیروهای کلیدی سپاه در نابودسازی سازمان‌های مخالف جمهوری اسلامی که در ابتدای انقلاب با حملات چریکی هدف نابودی این نظام را دنبال می کردند، یاد می ‌کنند.

یکی از فعالیت‌های جالب توجه دباغ در عرصه سیاست به‌ویژه سیاست خارجی، به سفر او به همراه جوادی آملی و محمدجواد لاریجانی برای رساندن پیام رهبر انقلاب به گورباچف در سال 1367 مربوط می‌شود. در ارتباط با این سفر نقل قول معروفی از دباغ مطرح می‌شود که می‌گوید مسئولان تشریفات گورباچف با دیدن چادر او و عبای آیت‌الله جوادی عاملی دستپاچه شده بودند. مرضیه حدیدچی، سه دوره نماینده مردم تهران و همدان در مجلس شورای اسلامی بود. مسئولیت بسیج خواهران کل کشور و تدریس در مدرسه شهید عالی مطهری از دیگر سوابق است. او در آخرین سال‌های فعالیت سیاسی ـ اجتماعی خود به‌عنوان یکی از اعضای شورای مرکزی جمعیت زنان انقلاب اسلامی، مدرس واحد معارف اسلامی دانشگاه علم و صنعت و قائم‌مقام دبیرکل جمعیت زنان جمهوری اسلامی فعالیت می‌کرد. مرضیه دباغ در 27 آبان‌ماه سال 1395 در سن 78 سالگی در بیمارستان خاتم الانبیاء(ص) درگذشت.