وقفنامه ربع رشیدی؛ سندی بینظیر از آیندهنگری در تاریخ ایران
عباس قدیمی قیداری وقفنامه ربع رشیدی را یکی از جامعترین و ارزشمندترین اسناد وقفی در تاریخ ایران و جهان دانست و گفت: بازخوانی تاریخی این وقفنامه ضروری است.
به گزارش ایکنا از آذربایجانشرقی، عباس قدیمی قیداری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تبریز، امروز، 22 آذرماه، در نشست علمی – تخصصی بزرگداشت پنجاهمین سال ثبت ملی ربع رشیدی در دانشگاه تبریز، وقفنامه ربع رشیدی را یکی از جامعترین و ارزشمندترین اسناد وقفی در تاریخ ایران و جهان دانست و گفت: بازخوانی تاریخی این وقفنامه ضروری است.
وی با اشاره به جایگاه ربع رشیدی در تاریخ علمی و تمدنی تبریز اظهار کرد: ربع رشیدی یکی از شگفتانگیزترین تأسیسات علمی – شهری تاریخ ایران است که در دوره ایلخانی و در زمان وزارت خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی در شمالشرق تبریز بنیانگذاری شد؛ مجموعهای که نهتنها یک مرکز علمی، بلکه شهری دانشگاهی با کارکردهای آموزشی، اقتصادی، درمانی و فرهنگی بوده است.
قدیمی قیداری با یادآوری برگزاری کنگره بینالمللی خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی در آبانماه ۱۳۴۸ در دانشگاه تبریز، گفت: این کنگره با حضور برجستهترین ایرانشناسان جهان، از جمله مجتبی مینوی، ایرج افشار، برتولد اشپولر، جان بویل و دیگر چهرههای شاخص علمی برگزار شد و دستاوردهای مهمی برای مطالعات ربع رشیدی به همراه داشت.
این استاد دانشگاه تبریز خرید و انتشار وقفنامه رشیدی و نیز ثبت ربع رشیدی در فهرست آثار ملی کشور در ۱۰ آذر ۱۳۵۴ را از مهمترین نتایج این کنگره دانست و افزود: وقفنامه رشیدی پس از مذاکراتی با خاندان سراجمیر تبریز، توسط انجمن آثار ملی خریداری و دو سال بعد به اهتمام مجتبی مینوی و ایرج افشار بهصورت چاپ عکسی منتشر شد؛ اثری که امروز نیز از اسناد کمنظیر تاریخ ایران بهشمار میرود.
وی با اشاره به محتوای وقفنامه ربع رشیدی تصریح کرد: این سند، در واقع آییننامهای دقیق برای اداره یک شهر دانشگاه عظیم است و از جزئیترین امور اجرایی، حقوق کارکنان، شرایط استخدام، حمایتهای اجتماعی، اداره کتابخانهها و بیمارستانها گرفته تا ساختار هیئت امناء و تأمین منابع مالی را بهصورت شفاف و آیندهنگرانه پیشبینی کرده است.
قدیمی قیداری گستره و عظمت ربع رشیدی را بیسابقه توصیف کرد و گفت: بر اساس منابع تاریخی و یافتههای باستانشناسی، این مجموعه شامل هزاران واحد مسکونی، مدارس، کاروانسراها، بیمارستان، مراکز صنعتی، باغها و روستاهای وابسته بوده و جمعیتی متنوع از نقاط مختلف جهان را در خود جای داده است.
این استاد تاریخ دانشگاه تبریز تصریح کرد: خواجه رشیدالدین برای حفظ این مجموعه، وقفنامهای با پشتوانههای فقهی و دینی تنظیم کرد، اما در نهایت، در فضای پرتنش سیاسی دوره ایلخانی، این سازوکار نیز نتوانست مانع سقوط و ویرانی ربع رشیدی شود.
وی با تأکید بر اهمیت وقفنامه رشیدی در مطالعات تاریخ ایران گفت: این سند، منبعی ارزشمند برای بررسی فرآیند شکلگیری، تداوم و زوال نهادهای بزرگ علمی و اجتماعی در تاریخ ایران است و میتواند مبنای پژوهشهای عمیق دانشگاهی در حوزه تاریخ، جامعهشناسی تاریخی و مطالعات تمدنی قرار گیرد.
انتهای پیام
