محور آموزش‌های دینی بر ربوبیت خدا متمرکز شود / ابهام در آیات قرآن ناممکن است

به گزارش ایکنا، حجت‎الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مفسر قرآن و مدیر حوزه علمیه خواهران، امروز، دهم اردیبهشت‌ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه دخان گفت: 988 بار کلمه «رب» در آیات قرآن استفاده شده، ولی در علم کلام کمتر از دو صفحه در مورد بحث ربوبیت، مطلب نوشته شده است.

وی افزود: اشتباه دیگر این است که برخی رب را مربی دانسته و به معنای پرورش‌دهنده صرف معنا کرده‌اند، در حالی که در تعبیر قرآن، رب از «رَبَبَ» گرفته شده است نه رَبَوَ؛ واژه ربو از رباست، در صورتی که ربب به معنای اختیار داشتن و مالکیت است.

بهجت‌پور به ماجرای حمله ابرهه به مکه اشاره کرد و افزود: وقتی ابرهه به مکه حمله کرد، عبدالمطلب سراغ ابرهه می‌رود و به او می‌گوید سربازان تو شتران مرا گرفته‌اند، بگو پس بدهند؛ ابرهه می‌گوید من انتظار داشتم که تو امنیت مکه و کعبه را از من بخواهی و عبدالمطلب فرمود که «انا رب الابل و للکعبة ربا»؛ یعنی کعبه، صاحب‌اختیار دارد؛ واژه پرورش دادن در این جا معنا ندارد؛ در قرآن جز در برخی موارد استثنایی، مراد از رب صاحب‌اختیار است.

صاحب تفسیر همگام با وحی با بیان اینکه فاصله میان مکاتب از همینجا شروع می‌شود، تصریح کرد: ما می‌گوییم هستی صاحب دارد و عبودیت این است که انسان با اختیار زیر چتر ربوبیت خدا برود؛ موحد کسی است که فقط خدا را صاحب اختیار جهان می‌داند، اما افراد غیرموحد خود را مستقل از ربوبیت خدا می‌دانند.

مدیر حوزه خواهران تصریح کرد: در قرآن بسیاری از چالش‌های پیامبران با مردم در حوزه ربوبیت بوده است؛ در سوره علق، قلم، مزمل، مدثر و حمد، همه بر روی ربوبیت متمرکز شده‌اند؛ اقرأ باسم ربک؛ ما انت بنعمة ربک، ان للمتقین عند ربهم و ...؛ البته خدا وقتی با کفار سخن گفته با واژه الله سخن می‌گوید، چون آنها الله را قبول داشتند، ولی ربوبیت را قبول نداشتند.

وی با بیان اینکه عبودیت خدا تولد یافته ربوبیت توحیدی است، تصریح کرد: بنابراین در سوره دخان هم فرمود که کل جهان غیبی که بر جهان شهود بروز یافته از رحمت رب است و نه رحمتِ الله؛ ما دو مربی داریم، یکی که پرورش می‌دهد، ولی مالک نیست، ولی رب مالکی است که پرورش هم می‌دهد. 

بهجت‌پور اظهار کرد: خداوند وقتی انزال وحی در شب قدر را نشانه رحمت می‌داند، پرده جدیدی می‌گشاید و آن اینکه خداست که با رحمتش همه امور را در هر سال تقدیر می‌کند؛ البته فهم این مطلب یک شرط دارد و آن شرط، یقین و تقوای یقینی است؛ برخی از ما احساسی هستیم و تا چیزی می‌بینیم آن را رب می‌دانیم، در مورد علما و عیسی(ع) هم این مسئله رخ داده است؛ عیسی مرده را زنده می‌کرد و به همین دلیل او را رب می‌دانستند.

وی افزود: مناظره‌ای که میان موسی و فرعون رخ داد، علاوه بر اشاره در سوره دخان در سوره شعرا بیان شده است؛ شعرا، چهل و هفتمین سوره نازله و دخان، 64 مین سوره است؛ دعوای موسی و فرعون بر سر ربوبیت بود؛ فرعون خدا را به عنوان الله و خالق قبول داشت، ولی خودش را رب اعلی می‌دانست، لذا از موسی سؤال کرد که رب تو کیست و گفت من رب اعلی هستم.

صاحب تفسیر همگام با وحی بیان کرد: در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنم که هیچ آیه‌ای در قرآن نیست که ابهامی دارد، مگر اینکه قبلاً در آیات گذشته ابهام آن رفع شده و منتظر رفع ابهام در آینده نمانده است؛ البته اجمال می‌تواند در برخی آیات باشد که این اجمال بعداً تفصیل داده شده است. قرآن به لسان عربی مبین است و هیچ ابهامی در آن وجود ندارد.

مدیر حوزه خواهران با اشاره به آیه هشتم دخان «لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ» اظهار کرد: الوهیت همان عبودیت است؛ اله یعنی معبود و مألوه؛ اینکه در روایات بیان شده «کلمة لا اله الا الله حصنی» یعنی اگر کسی بگوید معبودی نه اللهی جز خدا برای من نیست، این حصار الوهیت و اظهار بندگی در درگاه خداست که او را حفظ می‌کند؛ کسی تنها اله است که تنها رب است، لذا در آیات این سوره اول به ربوبیت اشاره کرد و در این آیه فرمود «لا اله ...».

وی افزود: کسی مسئله «تنها معبود، خداست» را می‌فهمد که ربوبیتش را با یقین درست کرده باشد؛ ای کاش آموزش‌های عقیدتی ما تمرکز بر روی ربوبیت می‌کرد، زیرا خیلی‌ها خداشناس هستند، ولی بنده واقعی نیستند؛ می‌داند خدا واجب الوجود است و معبود ولی او بنده خوبی برای خدا نیست.

بهجت‌پور با اشاره به «رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ» تصریح کرد: در برابر گفتمان توحیدی پیامبر، تمرکز گفتمان شرک بر باورهای پیشینیانشان و آباء و اجدادشان بود؛ تأکید قرآن بر روی ربوبیت پدران برای این است که کسی به سنت‌های پدران تمسک نجوید، زیرا آنان هم موجوداتی مانند ما و تحت تأثیر اراده پروردگار بوده‌اند.