چگونگی تخلف مردم از بیعت با امام علی(ع)

حجت‌الاسلام جعفر رحیمی، امام‌جمعه ابهر، در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان، ضمن تبریک دهه ولایت و امامت اظهار کرد: نظام خلقت و هستی به برکت امامت و ولایت در جریان است و این بزرگان قطب عالم امکان، بهترین بندگان خدا و سیاستمداران عالم هستند. بهترین شناسنامه اهل‌بیت(ع) در زیارت جامعه کبیره آمده و نشان می‌دهد که آن‌ها ارکان وحی هستند و اگر در جامعه تابع محض اهل‌بیت(ع) بودیم ناهنجاری‌ها و بداخلاقی‌ها در جامعه بروز نمی‌کرد.

وی با اشاره به اینکه خداوند فرموده است: «أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»، ابراز کرد: امام صادق(ع) از این آیه این چنین تعبیر کردند که ذکر اهل‌بیت(ع) هستند؛ چراکه اصول زندگی، سبک زندگی و راه‌های تربیتی در سیره اهل‌بیت(ع) نهفته است و برای همه ابعاد زندگی از جمله خواب، خوراک، سفر، ازدواج، اشتغال، فرزند‌پروری، همسرداری، حقوق متقابل انسان با انسان در جامعه و حقوق انسان و طبیعت برنامه دارند.

این کارشناس دینی به تدوین کتاب «نسیم ولایت» در قالب درسنامه غدیرپژوهی اشاره کرد و گفت: این کتاب در 5 فصل تهیه شده که در آن به «مبانی نظری تدریس»، «سطح آشنایی» با موضوع غدیر برای آحاد جامعه، کارکنان و جامعه کارگری، «سطح شناخت» با جامعه هدف عموم مردم به‌ویژه طلاب، دانشجویان و کارمندان، «سطح تخصصی» برای دانشجویان، طلاب و اساتید حوزه و دانشگاه و «سطح تربیت مربی» تهیه و تنظیم شده است.

رحیمی تصریح کرد: متولیان فرهنگی و طلایه‌داران عرصه‌های تبلیغی باید در نظر داشته باشند که موضوع غدیر مسئله دیروز بشر نیست، بلکه به امروز و فردای بشریت اختصاص دارد. با این دیدگاه است که باید انقلاب اسلامی را دنباله‌رو و ادامه غدیر دانست و ولایت فقیه را نتیجه و پیام مستقیم غدیر نامید. بی‌تردید ولایت فقیه احیاگر و حافظ غدیر، عاشورا و ظهور امام عصر(عج) است و حفظ اعتقادات و حرکت در محور مهدوی با ولایت خداوند بر جوامع بشری با در نظر گرفتن این اصل محقق می‌شود.

پاسخ به شبهه چگونگی تخلف مردم از بیعت

وی با اشاره به اینکه در بخش‌هایی از این کتاب به شبهاتی که در خصوص مسئله غدیر مطرح می‌شود، پاسخ داده شده است، بیان کرد: به عنوان مثال در مورد این شبهه که «چگونه ممکن است در روز عید غدیر هزاران نفر با علی(ع) بیعت کنند و سپس همه آن‌ها در جریان سقیفه علیه او توطئه کنند؟» باید گفت که اولاً بسیاری از افرادی که در مجلس بیعت «غدیر» حضور یافتند، اهل مدینه منوره نبودند، بلکه 3 تا 4 هزار نفر از آنان در مدینه سکونت داشتند. بسیاری از آنان بردگان و مستضعفانی بودند که از مناطق مختلف بر پیامبر(ص) وارد شده بودند و در مدینه قبیله و خویشاوندانی نداشتند. پس تنها نیمی از آنان باقی می‌ماند که شمار آن‌ها بیش از 2 هزار نفر نبوده که آن‌ها نیز معمولاً گوش به حرف رؤسای قبایل و در مقابل نظام عشایری خاضع بودند.

امام‌جمعه ابهر ادامه داد: دوماً اگر به ماجرای «سقیفه» که فوراً پس از وفات پیامبر(ص) برگزار شد، بنگریم می‌بینیم افرادی که ابوبکر را به خلافت برگزیدند، حداکثر 100 نفر نمی‌شدند، زیرا از انصار که اهل مدینه بودند کسی جز رهبران و بزرگانشان حضور نداشتند. همچنین از مهاجران اهل مکه که با پیامبر(ص) هجرت کرده بودند، جز سه یا چهار نفر به عنوان قریش در سقیفه حضور نیافتند. در واقع در آن زمان بیشتر مسلمانان مشغول تجهیز و تکفین پیامبر(ص) و از ماجرای سقیفه دور بودند. برخی نیز از خبر وفات نبی مکرم اسلام(ص) در بهت به سر می‌بردند و بعضی نیز مردم را مورد تهدید و ارعاب قرار داده بودند که خبر وفات پیامبر(ص) را بازگو نکنند. ثالثاً ناگهانی بودن این مسئله نقش مهمی را بازی کرد و مردم را در برابر عمل انجام شده قرار داد، زیرا سقیفه بی‌خبر از افرادی که مشغول تجهیز و دفن پیامبر(ص) بودند، مانند امام علی(ع)، ابن عباس، سلمان، ابوذر، عمار و سایر صحابه برگزار شد و در آن هنگام که اهل سقیفه ابوبکر را به مسجد بردند و مردم را برای بیعت طلبیدند و مردم خواسته یا ناخواسته برای بیعت با او به مسجد می‌آمدند؛ علی(ع) و یارانش هنوز از واجب مقدسی که اخلاق والا برایشان فرض کرده بود، دست برنداشته و روا نبود پیامبر(ص) را بی‌غسل و کفن رها کنند و به سوی سقیفه بشتابند و در امر خلافت نزاع کنند.

رحیمی افزود: وقتی امام علی(ع) و برخی صحابه از آن واجب مقدس فارغ شدند، ماجرا پایان یافته و ابوبکر بر کرسی صدارت تکیه زده بود و هرکسی از بیعت سرباز می‌زد، جزو فتنه‌انگیزانی به‌شمار می‌رفت که باید مسلمانان با او به نبرد برخیزند و حتی اگر لازم شد او را به قتل برسانند. همچنان که در تاریخ نقل شده است: عمر، سعدبن عباده را به قتل تهدید کرد و گفت: او را بکشید که اهل فتنه است چون از بیعت با ابوبکر خودداری کرده بود.

وی در پایان اظهار کرد: از همه مطالبی که عنوان شد این‌طور نتیجه گرفته می‌شود که همه افرادی که در جریان غدیرخم حضور داشتند و به سفارش پیامبر(ص) بیعت کردند، در جریان سقیفه حضور نداشتند تا مخالفت خود را با آن ابراز کنند.