تغییر گفتمان دانشگاه‌ها به تجاری‌سازی حوزه علوم انسانی
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با بیان اینکه از عناصری که اخیراً به فرهنگ سازمانی دانشگاه‌ها اضافه شد، گفتمان تجاری‌سازی علوم انسانی بود، بیان کرد: این ناشی از بدفهمی در مورد ماهیت علوم انسانی و تفاوت آن با سایر علوم بود.
اصغر ایزدی، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، با بیان اینکه گرچه استخدام اساتید دانشگاه از نهاد حاکمیتی است، اما همین نهاد حاکمیتی، حقوق اساتید را از منابع عمومی می‌دهد، گفت: بنابراین، استاد در قبال ارتزاق از منابع عمومی کشور، مسئولیت و تعهدی اجتماعی دارد و تحقق مسئولیت اجتماعی دانشگاه و دانشگاهیان، نیازمند فضای باز سیاسی و تغییر فرهنگ سازمانی موجود است.
بیشتر بخوانید:
وی افزود: دانشگاه‌ها باید مستقل از نیروهای سیاسی باشند. درحالی که اکنون دانشگاه‌ها و سیاست‌گذاری‌هایشان تحت تأثیر نهادهای سیاسی است و با تغییر دولت‌ها عوض می‌شوند. لذا برنامه طولانی مدتی نمی‌تواند شکل بگیرد که دانشگاه بر اساس آن ایفای نقش کند.
ایزدی اظهار کرد: از مؤلفه‌های دانشگاه مسئولیت‌پذیر آن است که استاد مسئولیت‌پذیر استخدام شود. در معیارهای جذب اعضای هیئت علمی، باید به معیارهایی مانند تفکر انتقادی، توانایی نوشتن به‌ویژه در مورد اساتید علوم انسانی و تربیت دانشجو توجه شود.
این استاد دانشگاه تبریز بیان کرد: دومین مورد، توانایی نویسندگی است. برای انجام مسئولیت اجتماعی و ارتباط با دیگران، نیاز به وسیله ارتباطی داریم و نوشتن یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین ابزارهاست و همچنین سومین مورد، تربیت دانشجوی متعهد و مسئول است.
وی ادامه داد: ساختار اداری و نظام ارزیابی اساتید علوم انسانی در دانشگاه‌های کشور، آن‌ها را به کارگران تولید مقاله تبدیل کرده است، کارگری که با کالایش بیگانه است. ارزش‌های مورد توجه در فرهنگ سازمانی دانشگاه‌ها، استاد علوم انسانی و اجتماعی را به سوی تولید مقاله می‌کشاند نه خلق معنا و گفت‌وگو با مردم. تمام فکر و ذکر استاد تولید کالایی بنام مقاله می‌شود، کالاهایی که هیچ دردی را از رنج‌های اجتماعی دوا نمی‌کنند جز اینکه ابزاری برای منافع فردی جهت بالا رفتن و ارتقا در مراتب اداری و نه مشارکت در مسائل انسانی هستند.
ایزدی ادامه داد: به این ترتیب، دانشجو هم در خط تولید مقاله گرفتار می‌شود. دغدغه سیاست‌گذارهای دانشگاه‌ها اکنون بالا رفتن روزانه رنکینگ و رتبه‌بندی‌شان در مسابقه‌ای جهانی بر اساس معیار نوشتن مقاله انگلیسی است. دانشگاه‌ها خودشان را گرفتار این مسابقه کرده‌اند. دونده ای بدون مقصد و هدف هستند. این مسابقه‌ای است تهی و پوچ. افتخار دانشگاه‌های ما نباید این باشد که هر روز در سایت‌شان آمار رنکینگ‌ها بدهند. افتخارشان باید این باشد که در جست‌وجوی شناختن دردها باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز گفت: ابزار اصلی استاد علوم انسانی برای ارتباط با جامعه و تحقق مسئولیت اجتماعی‌اش، کتاب است نه مقاله. مقاله در حلقه‌های تخصصی خود دانشگاهیان محبوس می‌شود و عمدتاً هم خوانده نمی‌شود، اما کتاب به بطن جامعه وارد می‌شود. همین ساختار و نظام ارتقای علمی استادهای علوم انسانی را به طرف تولید مقاله نه نگارش کتاب سوق داده است.
وی تاکید کرد: ارزش‌های موجود در فرهنگ سازمانی دانشگاه‌های ایران، اساساً توانایی‌هایی اساتید علوم انسانی و اجتماعی را یک به یک از آن‌ها گرفته است. هم توانایی نوشتن و هم توانایی ایجاد ارتباط با مردم و گروه‌های اجتماعی مختلف. این هنجارها دانشگاهی دارند که ماهیت اساتید را تغییر می‌دهند.
تغییر گفتمان دانشگاه‌ها به تجاری‌سازی
ایزدی بیان کرد: از عناصری که اخیراً به فرهنگ سازمانی دانشگاه‌ها اضافه شد، گفتمان تجاری‌سازی علوم انسانی بود. این ناشی بود از بدفهمی در مورد ماهیت علوم انسانی و تفاوت آن با سایر علوم. علوم انسانی عرصه‌ای است برای خلق معنا و امکان دیالوگ با گروه‌های اجتماعی نه تولید ثروت و درآمدزایی برای دانشگاه‌ها. برای همین است که بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی ما همچنان حل‌ناشنده باقی مانده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز بیان کرد: کارایی علوم انسانی برای ساختن جامعه‌ای بهتر یقیناً کمتر از سایر علوم نیست. باید انتظار سیاست‌گذارهای ما از علوم انسانی نه تولید مقاله و درآمدزایی، بلکه آن باشد که در مورد رنج‌های اجتماعی بیاندیشند و حرف بزنند، از بحران‌های هویتی، از شکاف‌های اجتماعی، از تضادهای قومیتی، از فرودستان و طبقاتی که روز به روز فقیرتر می‌شوند.
وی گفت: چون فرهنگ سازمانی موجود در دانشگاه استادها را از تحقق مسئولیت اجتماعی و انسانی‌شان محروم کرده و توانایی اندیشیدن، نوشتن و برقراری ارتباط را از آن‌ها گرفته، جامعه و گروه‌های مختلف اجتماعی در تشخیص و فهم مسائل اجتماعی بسیار جلوتر از دانشگاه و دانشگاهیان هستند. بنابراین، اساتید علوم انسانی نباید منتظر تغییر سیاست‌گذاری‌های دانشگاه‌ها باشند. آن‌ها فراسوی وظایف اداری و حقوقی، باید به وظیفه اخلاقی‌شان در قبال جامعه به‌عنوان انسانی متعهد عمل کنند.
ایزدی با اشاره به اینکه ساختار موجود به گونه‌ای نیست که دانشگاه جامعه‌محور داشته باشیم و هر چه انجام شده، اموری محدود بوده است، بیان کرد: مدیریت امور اجتماعی دانشگاه تبریز در گذشته بیشتر مسئولیت ارائه خدمات به دانشجوهای فعال در انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی اجتماعی را داشته است. اخیراً تلاش‌هایی برای مشارکت اساتید علوم انسانی و اجتماعی در بررسی مسائل اجتماعی و فرهنگی دانشگاهیان صورت گرفت. به همین منظور، کارگروه علمی مشورتی مسائل اجتماعی دانشگاه با هدف شناخت از وضعیت موجود و روندها، کمیته رصد وضعیت فرهنگی و اجتماعی نیز شکل گرفت. همچنین مدیریت امور اجتماعی در ماه‌های آغازین شیوع کرونا، با کمک اساتید علوم اجتماعی و روانشناختی، کلیپ‌هایی جهت آگاهی‌بخشی منتشر کرد، همچنین کتابی در مورد جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی و روانی کرونا انتشار یافت.
انتهای پیام
