نقش تعاونی‌های مسکن در تحقق عدالت اجتماعی و مقابله با بازار ثانویه
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون گفت: تعاونی‌های مسکن بستر بسیار خوبی هستند تا دولت بتواند زمین‌های ارزان یا حتی رایگان را به مردم عرضه کند، طوری‌که خرید و فروش این زمین‌ها باعث ایجاد حباب و بازار ثانویه نشود و به معنای دیگر تعاونی‌های مسکن صرفاً افراد را سهام‌دار زمین می‌کنند و مالکیت شخصی بر کل زمین نخواهند داشت.
صادق مرآتی، مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون در گفت‌وگو با ایکنا، درباره نقش تعاونی‌های مسکن در تحقق عدالت در بخش مسکن گفت: در حوزه عدالت در بخش مسکن اولین نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که مسکن یک نیاز ضروری است و در هر کشوری جزء نیازهای اولیه محسوب می‌شود نه یک کالای سرمایه‌ای ولی متأسفانه در ایران مسکن به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده و حتی طرح‌هایی مانند مسکن متری، بورس مسکن و ایجاد سبد بورسی برای مسکن به این وضعیت دامن زده‌اند.
وی افزود: اگر بخواهیم مسکن را به‌عنوان یک نیاز تلقی کنیم و هدف دولت هم این باشد که نیاز افراد جامعه به مسکن را برطرف کند، تعاونی‌ها می‌توانند نقش مناسبی در این زمینه داشته باشند ولی یک عقبه‌ای از تعاونی‌ها وجود دارد که نشئت‌گرفته از نگاه سرمایه‌ای است و باعث شده نگاه مناسبی به تعاونی‌ها وجود نداشته باشد یا اینکه آنها را شکست‌خورده تلقی کنند.
دلیل اصلی شکست تعاونی‌های مسکن چیست؟
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون در این رابطه ادامه داد: دلایل شکست تعاونی‌ها ازجمله تعاونی‌های مسکن به خاطر این است که باقت اجتماعی اعضایشان در نظر گرفته نشده ولی آن دسته از تعاونی‌های مسکنی که به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده‌اند، قطعاً بافت اجتماعی اعضایشان به درستی انتخاب شده و به عبارت بهتر این تعاونی‌ها، صنفی هستند و اعضایش قرابت‌های اجتماعی بسیاری با هم دارند و همین موضوع بر شیوه ساخت‌وساز و پایان کارشان اثرگذار بوده است.
مرآتی بیان کرد: وقتی به مجوزهای دریافتی از سوی تعاونی‌های مسکن نگاه می‌کنیم، تعداد مجوزهای ساختی که این تعاونی‌ها دریافت کرده‌اند نسبت به مابقی مجوزهای ساختی که داده شده کمتر است ولی تعداد واحدهایی که تحویل دادهاند بیشتر است و این نشان می‌دهد بخش تعاونی‌های مسکن در حوزه مسکن‌سازی به سمت انبوه‌سازی گرایش پیدا کرده‌اند و دلیلش هم این است که اساساً تعاونی‌های مسکن بدین خاطر تشکیل شده‌اند که قشر فرودست یا متوسط جامعه که نمی‌توانند به تنهایی مسکنی را بسازند گرد هم آیند و در یک زمین مشترک تعداد واحد انبوهی را بسازند و لذا باعث می‌شود هزینه‌های جمع زیادی سرشکن و ساخت یک خانه ارزان‌تر تمام شود.
وی با بیان اینکه ایراداتی نسبت به مأموریت تعاونی‌های مسکن وارد است، گفت: اول اینکه تعاونی‌های مسکن به بنگاهی تبدیل شده‌اند که پول اعضا را جمع‌آوری می‌کند و آن را به پیمانکار می‌دهند تا خانه بسازد و خود اعضا لزوماً در ساخت‌وساز مشارکتی ندارند، در‌صورتی که می‌توان با مدل‌های جدید و با کمی نوآوری کل شئونات مسکن‌سازی را به یک تعاونی واحد که متشکل از تعاونی‌های مسکن هست سپرد. در حقیقت بهتر است تعاونی‌های مسکن دور هم جمع شوند و یک شرکت پیمانکاری ایجاد کنند ولی متأسفانه این موضوع مغفول مانده و تعاونی‌های مسکن هریک به صورت انفرادی به ساخت مسکن مبادرت ورزیده‌اند. از سوی دیگر سپردن کار به پیمانکار باعث شده تا تفاوت هزینه‌ها احساس نشود و همین موضوع اولین مأموریت تعاونی‌های مسکن را که سرشکن کردن هزینه‌هاست مختل کرده است.
بیشتر بخوانید:
تعاونی‌های مسکن؛ محمل انتقال سرمایه‌های خرد به پیمانکاران بزرگ
این کارشناس بخش تعاون ادامه داد: مسئله دوم این است که به واسطه ساختار اجتماعی تعاونی‌ها، تفاوت‌های اجتماعی وجود داشته باشد و این تفاوت‌های اجتماعی موجب شکست اکثر تعاونی‌ها شده و ساختار متزلزلی را برایشان ایجاد کرده است، درصورتی‌که اگر انتخاب و شکل اجتماعی اعضا یکسان باشد باعث می‌شود تعاونی‌ها منسجم‌تر و کارهای بهتری را عرضه کنند و توجه به این موضوع در امر سیاستگذاری به پررنگ کردن نقش تعاونی‌ها کرده و این نقش را بهبود بخشد.
نقش تعاونی‌های مسکن در حوزه عدالت اجتماعی
مرآتی افزود: مسئله سوم مربوط به نقش تعاونی‌های مسکن در حوزه عدالت اجتماعی است. به عبارتی تعاونی‌های مسکن بستر بسیار خوبی هستند تا دولت بتواند زمین‌های ارزان یا حتی رایگان را به مردم عرضه کند، طوری‌که خرید و فروش این زمین‌ها باعث ایجاد حباب و بازار ثانویه نشود و به معنای دیگر تعاونی‌های مسکن صرفاً افراد را سهام‌دار زمین می‌کنند و مالکیت شخصی بر کل زمین نخواهند داشت. پس تعاونی‌های مسکن می‌توانند به رفع مشکلات حقوقی، قانونی و مقابله با بازارهای ثانویه کمک کنند.
وی با بیان اینکه بزرگترین چالش در حوزه تعاونی‌های مسکن این است که ما یک مدل مرسوم تعاونی مسکن را برای تمام نقاط کشور طراحی کرده‌ایم و این مدل به شدت به عملکرد هیئت مدیره وابستگی دارد، گفت: همچنین این مدل وابسته به تأمین مالی اعضا و اینکه چقدر پیمانکار به تعهداتش عمل می‌کند و صداقت دارد، است و به طور کلی مدل مرسوم فعلی تعاونی‌های مسکن به چنین عواملی خیلی وابستگی دارند. باید به جای یک مدل مرسوم و تجویز آن برای تمام نقاط از یک مدل نوآورانه استفاده کنیم؛ به عنوان مثال همانطور که گفته شد بهتر است مجموعه‌ای از تعاونی‌های مسکن یک شرکت پیمانکاری تأسیس کنند و از ظرفیت اعضا بهره ببرند و این خیلی بهتر از این است که هر یک به صورت مجزا و جداگانه به دنبال شرکت پیمانکاری باشند. به طور کلی نباید فقط به یک مدل بسنده کرد.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
