مسئله‌محوری به جای مقاله‌محوری در دانشگاه تراز اسلامی + فیلم
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) گفت: در نظام ارتقای جدید در دانشگاه ما، مسئله‌محوری را جای مقاله‌محوری گذاشتیم و استادی که می‌خواهد جذب شود در مصاحبه، در مورد مقاله از وی سؤال نمی‌شود، بلکه سؤال می‌شود که شما در دوران تحصیل در دانشگاه‌ها، چه مسئله‌ای را شناسایی و حل کرده‌اید؟
به گزارش ایکنا، معاونت آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی سلسله‌نشست‌هایی را با عنوان «دانشگاه تراز انقلاب اسلامی» برگزار میکند تا خصوصیات دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، افق‌های پیش رو و راهبردهای تحقق این هدف و سهم جهاد دانشگاهی و معاونت آموزشی آن را بررسی کند.
دومین نشست از این مجموعه یکشنبه 5 آذر در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور با حضور روح‌الله تولایی، عضو هیئت دانشگاه امام حسین(ع)؛ محمود طاووسی، عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و محمدمحسن غفوریان، معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی، برگزار شد.
محمود طاووسی در ابتدای این نشست گفت: بحث آموزش عالی بحث روز است و همان‌طور که می‌دانید تغییرات زیادی در آئین‌نامه‌های اعضای هیئت علمی و دیگر موضوعات مرتبط با آموزش عالی رخ داده است و در جهاد دانشگاهی به دنبال همین تغییرات هستیم تا به مدل شایسته و بایسته‌ای که در تراز انقلاب اسلامی باشد دست پیدا کنیم.
روح‌الله تولایی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)، به ارائه مدلی از نظامات اعضای هیئت علمی دانشگاه تراز اسلامی پرداخت و گفت: بحثی که در حوزه نظامات اعضای هیئت علمی داریم ناظر به نکته‌ای است که آن را به عنوان مسئله اصلی این حوزه باید در نظر بگیریم و آن نقش دانشگاه‌ها در نظام آموزش عالی کشور است. مسئله را از کلام امامین انقلاب می‌توانیم تبیین کنیم که اولاً دانشگاه تراز انقلاب اسلامی یا دانشگاه حکمت‌بنیان در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب و ایجاد تمدن نوین اسلامی که هدف انقلاب اسلامی است چه نقشی دارد؟ مسئله دوم در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی این است که مهمترین رکن برای تحقق این هدف، دانشگاه تمدن‌ساز است، اگر در مسائل مدیریتی یک رکن از مجموعه به درستی شناسایی و به خوبی برای آن برنامه‌ریزی شود، آن رکن اصلی، نقش پیش برندگی را برای سایر ارکان ایفا میکند بنابراین مسئله ما این است که بدانیم در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، رکن پیش برنده چیست و چگونه باید این پیشران را مورد توجه قرار دهیم؟
دانشگاه اسلامی در کلام امام(ره) و رهبری
وی افزود: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) در همان اوایل پیروزی انقلاب اسلامی دغدغه خود را راجع‌به دانشگاه اسلامی بیان کرده و فرمودند: «دانشگاه مبدأ همه تحولات است. از دانشگاه، چه دانشگاه علوم قدیم و چه دانشگاه علوم جدید، سعادت و شقاوت یک ملت سرچشمه می‌گیرد. دانشگاه را باید با جدیت درست کرد. دانشگاه را اسلامی کنید. مملکت ما برای اسلام زحمت کشیده است و باید برای اسلام زحمت بکشد و می‌کشد و همه چیزش اسلامی باشد، توقع این نباشد که فقط دولتش اسلامی باشد. خیر همه چیز باید اسلامی باشد. الان خدای تبارک و تعالی ما را امتحان میکند.» بنابراین دغدغه دانشگاه اسلامی از همان ابتدای انقلاب مطرح شده و حضرت امام(ره) در فرازهای متعددی این مطالبه را داشته‌اند و البته تأکید کرده‌اند که منظور فقط دانشگاهی نیست که فقه اسلامی در آن تدریس می‌شود، بلکه منظور دانشگاهی است که به شرق و غرب وابسته نیست و نیازهای کشور را برطرف میکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) گفت: 21 اردیبهشت 1400 رهبر معظم انقلاب، یک سخنرانی داشتند و فرمودند: «حضرت امام(ره) روی مسئله اسلامی شدن دانشگاه‌ها اصرار داشتند. ایشان برای دانشگاه خیلی اهمیت قائل بودند و بعدها خود عناصر دانشگاهی به نکات دیگری برخوردند و برخی مسائل را حل کردند، ولی این مسئله هنوز مسئله‌ای مهم روی دست نظام اسلامی است و باید تحقق پیدا کند و جز با یک تحول امکان پذیر نیست» ایشان می‌فرمایند: «خود بنده، زمانی به عنوان رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، متولی همین اسلامی شدن دانشگاه‌ها بودم اما این موضوع آنقدر پیچیدگی دارد که به راحتی قابل حل نیست» به همین دلیل رهبر انقلاب بعد از گذشت چهل سال تأکید میکنند که این مسئله روی دست نظام اسلامی مانده است.
تولایی بیان کرد: اگر بخواهیم این بیانات مقام معظم رهبری را به شکل یک مدل ارائه کنیم، می‌توانیم بگوییم که قطار پیشرفت انقلاب اسلامی با انقلاب شروع به حرکت کرد و نظام اسلامی شکل گرفت و الان در ایستگاه تشکیل دولت اسلامی قرار داریم و هنوز ریل‌های این مسیر به سوی تمدن اسلامی وجود ندارد. غرب مسیر حرکتی را جلوی پای ما گذاشته که نظام لیبرالی محسوب می‌شود و همه اجزای آن مشخص است و تمدن غرب و نتایج آن و سرابی که پیش روی مردم قرار داده برای ملت‌ها مشخص است.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب سال 1386 فرمودند: «امروز دانشگاه‌ها باید احساس کنند کشور در نقطه عطفی قرار گرفته که با دو گونه حرکت دانشگاه، دو مسیر متباین و متعارض از این نقطه عطف به وجود خواهد آمد. امروز نقش و رسالت دانشگاه نقشی تعیین کننده برای آینده کشور است و تصمیم و همت دانشگاهیان همانند نقش سوزن‌بانی است که دو مسیر ریلی را به طور کلی از هم جدا میکند. شما الان سوزن‌بان هستید» خطاب ایشان به مسئولان آموزش عالی کشور است. لذا باید بررسی کنیم که دانشگاه‌ها تا چه اندازه نقش سوزن‌بانی را ایفا کرده‌اند؟
تجربه دانشگاه امام حسین(ع)
تولایی تأکید کرد: برای حل مسائل، تجربه‌ای را در دانشگاه جامع امام حسین(ع) به عنوان میزهای تخصصی حل مسئله داریم. اگر بخواهیم یک مسئله را درست بشناسیم و سپس آن را حل کنیم، یک فرایند پنج مرحله‌ای داریم که سعی کرده‌ایم برای حل مسئله دانشگاه تراز اسلامی از آن استفاده کنیم. در مرحله اول نظام مسائل باید به خوبی شناسایی شود که باید رصد و آینده‌پژوهی به خوبی صورت گیرد و دکترین‌های مختلف مطالعه شوند که این کار انجام شده است و سپس نخبگان و خبرگان اعتبارسنجی میکنند و اولویت‌بندی می‌شود و پاسخ‌دهی و در نهایت اصلاح، کنترل و نظارت صورت می‌گیرد.
وی افزود: ابتدا یک کار پژوهشی در فرمایش حضرت امام(ره) درباره دانشگاه اسلامی انجام دادیم و تمام سخنرانی‌های ایشان مرور و مدلی احصا شد که نقش اساتید و دانشجویان در آن مشخص شد. همین کار در مورد فرمایش مقام معظم رهبری هم انجام شد. بر همین اساس فرمایش امامین انقلاب را با دانش روز و تجارب موجود دانشگاهی کشور خودمان و دانشگاه‌های دنیا ترکیب و غنی‌سازی کردیم و مجموع اینکار، ما را به یک نقشه راه پنجاه‌ساله برای رسیدن به دانشگاه تراز انقلاب اسلامی و مرجعیت علمی رساند. این مجموعه تصویر مطلوبی را ترسیم کرد؛ بدین معنی که ابتدا باید همه ما درباره دانشگاه تراز اسلامی هم‌صدا شویم و بدانیم که قرار است در این دانشگاه چه اتفاقی بیفتد و چه پازل‌هایی وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) یادآور شد: در این دانشگاه آرمان‌ها معلوم است و نتایج آن سرمایه انسانی و کسب مرجعیت علمی و فناوری است. فرآیندهایی که باید دنبال شود در سه حوزه نظامات تربیتی و آموزشی، نظامات تعاملاتی و جهاد علمی است. این اسناد بالادستی تحت عنوان سند تحول علمی و تعالی معنوی دانشگاه جامع امام حسین(ع) منتشر شده و در اختیار مدیران آموزش عالی کشور هم قرار گرفته است. این سند تحول مبتنی بر منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی است. رهبر انقلاب هم سال 1392 اساسنامه و طرح جامع دانشگاه امام حسن(ع) را به عنوان اساسنامه دانشگاه تراز اسلامی، بررسی، تأیید و ابلاغ فرمودند و برای پیاده‌سازی آن اساسنامه، ما این نقشه راه پنجاه ساله را تدوین کردیم.
وی افزود: از سال 1392 تا 1402 یک روایت پیشرفت ده‌ساله را در قالب کتابی جدید منتشر و بررسی کردیم که کجا بودیم و به کجا رسیدیم؟ این اسناد موجودند و حرف بنده مستند به این منابع است. به این نتیجه رسیدیم که در دانشگاه تراز اسلامی یا حکمت بنیان، نظامات و مؤلفه‌های مختلف مرتبط با اساتید، متن و محتوا، فضا و محیط، دانشجویان و تحقیق و پژوهش را دارا هستیم. یک مسئله این بود که مهمترین رکن کدام است که می‌تواند نقش پیش برنده برای سایر ارکان دانشگاه تراز اسلامی داشته باشد؟ از منظومه فکری امامین انقلاب به این نتیجه رسیدیم که این رکن استاد است که می‌تواند دانشجو، فضا و محیط و تحقیق و پژوهش را تغییر دهد و نقش پیش‌رونده را برای سایر مؤلفه‌ها داشته باشد.
اهمیت مسئله‌محوری در ارتقای اساتید
تولایی بیان کرد: مؤلفه استاد یک‌سری نظامات همانند شناسایی استاد، جذب استاد، به‌کارگیری و رشد استاد، ارزشیابی و مدیریت عملکرد استاد دارد. مؤلفه کلیدی، نظام ترفیع و ارتقای اساتید است که هم بقیه نظامات را تحت تاثیر قرار میدهد و اگر این نظام متحول شود همه نظام دانشگاه تراز اسلامی می‌تواند تغییر کند و تحولات لازم در آن اتفاق بیفتد پس منطق و مبنای ما برای اینکه چرا در دانشگاه اسلامی تمرکز خود را بر آئیننامه ارتقا گذاشتیم همین مسئله است. مقام معظم رهبری اخیراً نیز در دیدار با نخبگان فرمودند در آئیننامه ارتقا باید مقاله محوری حذف شود. متأسفانه هنوز در آئیننامه وزارت علوم، مقاله حق وتو دارد و استاد چهار سال که در دانشگاه حضور داشته باشد امتیازات چهار بخش فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و علمی و اجرایی را کسب میکند. لذا تنها عاملی که باعث ارتقای استاد می‌شود مقاله است. البته برخی هیئت ممیزه‌های دانشگاه‌ها میگویند فقط ISI قبول می‌کنیم اما این هم نه مسئله کشور را حل میکند و نه دغدغه امامین انقلاب را. به همین دلیل نظام ترفیع را کاملاً تغییر دادیم، اما حول نظام ارتقا شش نظام دیگر داریم که شاخص‌های آن را تدوین کردیم.
وی ادامه داد: در نظام ارتقای جدید، مسئله‌محوری را جای مقاله‌محوری گذاشتیم. حال استادی که می‌خواهد جذب شود در مصاحبه، در مورد مقاله از وی سؤال نمی‌شود، بلکه سؤال می‌شود که شما در دوران تحصیل در دانشگاه‌ها، چه مسئله‌ای را شناسایی و حل کرده‌اید؟ لذا کتاب و مقاله می‌تواند مستندسازی حل مسئله باشد. همچنین نظام حقوق و تکالیف اساتید و نظام ارزیابی عملکرد باید تغییر کند. همه اینها را متناسب با نظام ارتقا تغییر دادیم و در قالب کتاب مستقلی منتشر شده است.
تولایی بیان کرد: مقام معظم رهبری، هفت مرتبه در جمع اساتید دانشگاه‌ها و مدیران و مسئولان آموزش عالی سخنرانی کرده‌اند که کلیدواژه‌های آن را استخراج کرده‌ایم. از جمله این مضامین، امیدآفرینی با تبیین دستاوردها و مسائل روز انقلاب، فرماندهی جنگ نرم، تأثیرگذاری اخلاقی و رفتاری، تربیت دینی، فرهنگی، هویتی و سیاسی هستند که مقام معظم رهبری در عرصه فرهنگی از استاد انتظار دارند یا در عرصه تربیتی، ایشان انتظار شاگردپروری و وقت گذاشتن برای دانشجو، مطالعه، به‌روز بودن استاد و جزوات درسی و نظم حضور در دانشگاه‌ها را دارند و در حوزه پژوهش و فناوری بر مرجعیت علمی و حل مسئله، نوآوری در مسائل علمی و تحقیق مرتبط با نیاز کشور تأکید کردند.
شیوه احصای مسائل در دانشگاه اسلامی
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) بیان کرد: اخیراً جلسه‌ای با معاونان آموزشی دانشگاه‌های کشور برگزار شد که معاون آموزشی یکی از دانشگاه‌ها گفت به تازگی رساله دکتری درباره مرز دانش انجام دادیم و مقاله‌ای در آن حوزه هم در یک نشریه با درجه علمی بالا منتشر شد. او گفت که ما نحوه افزایش بهره‌وری انرژی فضاپیماهایی که به مریخ سفر میکنند را بررسی کردیم. بنده پرسیدم که این مسئله چه کسی بوده است؟ گفت مسئله ناسا بوده و خودش هم اعلام نکرده بلکه ما خودمان پیشنهاد کردیم اما هنوز به صورت پروژه در نیامده است ولی به عنوان مقاله چاپ کردیم چون تخصص ما در زمینه بهره‌وری است بنابراین بررسی کردیم که ببینیم بر روی چه مسئله‌ای کار نشده است و متوجه این موضوع شدیم. از ایشان پرسیدم که این کار مسئله چه کسی را حل میکند؟ یکی از اساتید مکانیک که در آنجا حضور داشت گفت که این مسئله کشور ما نیست و مسئله اول ناسا هم نیست، بلکه ناسا مسائل دیگری همانند نمونه‌برداری و ارسال داده‌ها را در اولویت قرار داده است. این دوستان بر روی موضوعی کار کرده بودند که جدید بود اما مسئله مهم شخص یا نهادی نبود. به همین علت تحقیق باید مرتبط با نیاز باشد. ممکن است تحقیقی در مرزشکنی دانش باشد، اما نیازی را حل نکند که قطعاً چنین چیزی در دانشگاه اسلامی مد نظر نیست.
وی افزود: ارائه الگوهای صحیح مدیریت، کاهش نقش تولید مقاله در ارتقای اساتید نیز از موضوعاتی است که در زمینه پژوهش و فناوری، رهبر معظم انقلاب انتظار دارند. مقام معظم رهبری در زمینه خدمات اجرایی دغدغه‌های بسیار جدی را بیان میکنند که از جمله آنها این است که استاد باید مشاوره ارائه دهد و مدیران باید از این خدمات استفاده کنند. کمک کردن به مدیریت‌های کلان کشور، نقش آفرینی در تحول دانشگاه برای ایجاد تمدن نوین اسلامی، تحقق نقشه جامع علمی و قبول مسئولیت‌های اجرایی از دیگر مضامین پایه در سخنان رهبر معظم انقلاب است.
تولایی بیان کرد: در نهایت الگویی در این کار مطالعاتی راجع به دانشگاه تراز اسلامی داریم که بسیار مهم است. مبنای ارتقای اساتید در دانشگاه تراز اسلامی از ماده یک به چهار نیست، بلکه از ماده چهار به یک است، چون وقتی مسئله‌ای را حل و شاگردی را تربیت نکرده‌اید، کار فرهنگی و امیدآفرینی معنایی ندارد. در ماده 4 مسئلهیابی را در بسترِ تعامل با کاربر مورد توجه قرار داده‌ایم. در بسیاری از استان‌ها پارک علم و فناوری ایجاد شده است و شرکت‌های دانش بنیان در آنجا فعالیت میکنند، اما گاهی منطبق با نیازهای آن استان نیستند.
وی ادامه داد: اخیراً در یکی از دانشگاه‌های استانی که مشکل آب داشت مشاهده کردیم که در یک پارک علم و فناوری 150 شرکت پذیرش شده بودند که حدود هفتاد شرکت دانش‌بنیان مرتبط با IT فعالیت می‌کردند و فقط یک شرکت مرتبط با آب فعال بود. رشته‌های دانشگاهی آنجا فقط یک گرایش ارشد آب داشت. اینها نشان میدهد که چنین دانشگاهی احصای نظام مسائل را پیگیری نکرده، بلکه راجع‌به موضوعاتی کار کرده که راحت‌تر است. مسئلهیابی در بستر تعامل اتفاق می‌افتد و سامانه نان در وزارت علوم ایجاد شده، اما این تعاملات به خوبی اتفاق نیفتاده است. لذا در آئیننامه ارتقا این موضوع را مورد توجه قرار داده‌ایم و استاد در دانشگاه امام حسین(ع) باید حضور میدانی داشته باشد و مسئله را احصا کند و احصای مسائل با تأیید مدیر ارشد اتفاق می‌افتد.
شاخص‌های فرهنگی مهم در دانشگاه اسلامی
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) تأکید کرد: بعد از اینکه مسئله احصا شد، وارد ماده 3 یعنی حوزه پژوهش و فناوری می‌شویم و حل مسئله دنبال می‌شود. مقاله و کتاب امتیاز دارد، اما وتویی نیست، بلکه حل مسئله وتو دارد. در ایام شیوع کرونا دو واکسن فخرا و نورا از سوی اساتید دانشگاه امام حسین(ع) با همکاری دانشگاه بقیه الله و وزارت دفاع تولید شدند و رهبر معظم انقلاب تأکید کردند که اسنادِ دانشی این مقاله را منتشر کنید. پس تولید کتاب و مقاله در این رویکرد کم نمی‌شود، چون برخی میگویند اگر مقاله‌محوری را کم کنید، باعث کاهش رتبه ایران در نظامات رتبه‌بندی دنیا می‌شود. در ماده 2 به همتاپروری و شاگردپروری اشاره شده که رساله و پایان‌نامه جدی‌ترین بستر شاگردپروری است و دانشجو با استادراهنما ارتباط بسیاری دارد و استاد اثر ماندگاری در او دارد. لذا مشی استاد و نوع تعامل وی اهمیت دارد و باید در دانشگاه اسلامی مورد توجه باشد.
تولایی ادامه داد: الان جذب دانشجو در دانشگاه امام حسین(ع) در مقاطع ارشد و دکتری هدفمند است و از روز اول مسئله وی از سوی استاد مشخص و در مصاحبه استعداد دانشجو سنجیده می‌شود تا آشکار شود که آیا برای این مسئله مستعد است؟ روزانه 800 پایان‌نامه و رساله در کشور دفاع می‌شود اما چند مسئله از کشور را حل میکنند؟ این پایان‌نامه‌ها با حل مسائل فاصله زیادی دارند. وقتی این کارها را انجام دادیم می‌توانیم به امیدآفرینی و تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی برسیم.
وی گفت: در زمینه فرهنگی نیز شاخص‌های متفاوتی از آئیننامه فعلی در سخنان رهبر معظم انقلاب احصا کرده‌ایم مثلاً مسئولیت‌پذیری عضو هیئت علمی در دانشگاه‌ها و هدایت دانشجو و حضور استاد در خوابگاه و حتی کمک به حل مسائل شخصی دانشجو اهمیت فراوانی دارد. همین گفته بنده در قالب مقاله‌ای در نشریه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع) منتشر شده است.
در ادامه طاووسی این سوال را مطرح کرد: آیا این یک ایده و در مرحله ابتدایی است یا اجرا شده است؟
تولایی گفت: این آئیننامه تدوین و سال 1398 نهایی شد و در همان سال جلسه‌ای اساتید با مقام معظم رهبری داشتند که رهبر معظم انقلاب آئیننامه را گرفتند و برای شورای عالی انقلاب فرهنگی پاراف کردند و شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را تصویب و وزارت علوم آن را ابلاغ کرد و الان اجرا می‌شود.
طاووسی اظهار کرد: سؤال این است که وقتی می‌خواهیم این تحول بنیادی را ایجاد کنیم، ممکن است ریلی ایجاد شود که با سایر ریل‌ها تناقض داشته باشد. لذا برخی میگویند بهتر است همان ریل را اندک اندک به سویی ببریم که صحیح است، اما برخی میگویند این ریل آنقدر مشکل دارد که باید ریل‌گذاری مجدد صورت گیرد. آیا این یک ریل‌گذاری مجدد است؟ اگر این‌گونه است، تعامل شما با سایر ریل‌های موجود در آموزش عالی چگونه است؟ چون یکی از نگرانی‌ها این است که اگر یک نظام بومی ایجاد کنیم، ممکن است برای تعامل با سایر نظامات مشکل پیش بیاید؟
تولایی در پاسخ گفت: اولا استفاده از تجربیات جهانی و تجربیات موجود در کشور برای ما یک اصل است و از همه این تجارب استفاده کرده‌ایم، چون دانشگاه در غرب تجربه‌ای چند صد ساله و در کشور ما تجربه‌ای بیش از هزار سال دارد. بنابراین دنبال کنار گذاشتن تجربیات بشری نیستیم، اما برای رسیدن به دانشگاه تراز اسلامی، نیاز به تحول داریم. معنای تحول مشخص است؛ یعنی همه بنیادها و مبانی تغییر پیدا میکند. نکته دیگر اینکه مسیر تمدن اسلامی و غربی کاملا متعارض هستند و مسیر آنها از یکدیگر جداست. با وجود این مقام معظم رهبری می‌فرمایند حتی باید از علوم انسانی غربی که ذاتاً مسموم است، چون مبتنی بر اومانیسم است، استفاده کنیم تا داشته‌های خودمان را ساختارمند کنیم. غرب، باطلِ خود را به خوبی عرضه میکند، اما در عرضه حقِ خود به خوبی عمل نکرده‌ایم. بنابراین از تجارب غربی استفاده می‌کنیم، اما باید حواسمان باشد که در عین استفاده از تجربیات غربی، محتوا از خودمان و تحول مبنایی باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) تأکید کرد: امروزه اثرات پیشرفت دانشگاه تراز اسلامی را مشاهده می‌کنیم، چون از سال 1395 مرحله اول اجرای دانشگاه تراز اسلامی را شروع و همه نظامات را تغییر دادیم و رشته‌ها را به خواست خودمان طراحی می‌کنیم، ولی در کشور یک نظام رتبه‌بندی معتبر به نام پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) داریم که از سال 1395 تلاش کردیم یک مرجع بیرونی هم ما را سنجش کند. لذا سال 1395 رتبه 22 و سال گذشته رتبه 5 را در رده‌بندی این پایگاه استنادی کسب کردیم و ارزیابی ما این است که امسال روند رو به رشدی را در دانشگاه‌های کشور داریم. دانشگاه امام حسین(ع) تنها دانشگاهی است که در چند سال گذشته در نظام رتبه‌بندی پایگاه استنادی جهان اسلام رو به رشد بوده است.
کمک دانشگاه به شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی
محمدمحسن غفوریان، معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی، گفت: گاهی اوقات که سراغ کار تحولی می‌رویم، برخی بهانه می‌‌آورند که این تحول قرار است در کدام بخش از مجموعه نظام آموزش عالی کشور اتفاق بیفتد؟ از توضیحات شما استنباط می‌کنم که برای انجام یک کار تحولی می‌توانیم منتظر تحول در ابعاد کلان نباشیم، بلکه همین مدلی که بیان کردید می‌تواند موفق عمل کند. همچنین، افرادی که در حوزه آموزش عالی نظریه‌پردازی میکنند معتقدند که دانشگاه، ماهیتی دارد که استقلال ذاتی در آن وجود دارد. حتی رئیس دانشگاه را در ادبیاتِ برخی کشورها به عنوان یک رئیس‌جمهور مستقل می‌شناسند. این الگو به سایر دانشگاه‌های کشور و جهاد دانشگاهی قابل تعمیم است یا جریان غالب همچنان مقاوم است و شاید این تحول در مجموعه آموزش عالی کشور اتفاق نیفتد؟
تولایی گفت: بله، دقیقاً همین‌گونه است. ما تنها دانشگاهی نیستیم که نظام ارتقا را تغییر داده‌ایم بلکه دو دانشگاه دیگر به شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست تغییر داده‌اند. مکاتب مختلف دانشگاهی از جمله لیبرالی و ناپلئونی را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدم که مفهوم جمهوریِ مستقل در همه دانشگاه‌ها یکسان نیست. ممکن است آن دانشگاه موفق بوده، اما در راستای تمدن غرب عمل کرده باشد که از نتایج آن از هم پاشیدن خانواده‌هاست، اما قطعاً تمدن اسلامی نمی‌تواند آن دانشگاه را الگو قرار دهد. البته از تجربیات آن استفاده می‌کنیم. در کشور ما درباره آموزش عالی اختلاف نظر وجود دارد، ولی ابتدا باید مکتب دانشگاه تراز اسلامی را تهیه کنیم و آن مبنای عمل ما باشد، ولی دانشگاه باید استقلال داشته باشد و علم در ذات خود استقلال را می‌طلبد، اما باید توجه کرد که هدف دانشگاه، کمک به شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است.
محمود طاووسی گفت: بنده دو نکته از صحبت‌های شما را برداشت کردم. اول اینکه برای رسیدن به این الگو نیازمند اراده هستیم و چالش‌های زیادی هم وجود دارد و نکته دوم مسئله‌محوری است. قاعدتاً در غرب بسیاری از مسائل را از این طریق حل کرده‌اند، اما نوع مسئله فرق میکند. بنابراین باید مسائل مهم خودمان را برجسته کنیم. وقتی دانشجو را جذب میکنید، چگونه او را ارزیابی میکنید؟
تولایی بیان کرد: از حل مسئله تعریفی را ارائه داده‌ایم. در علوم مهندسی، حل مسئله به معنای پیدا کردن جواب است، اما در علوم انسانی، جواب را می‌دانیم، چون جواب رسیدن به تمدن نوین اسلامی است اما اینکه چگونه از این وضع موجود به وضع مطلوب برسیم مسئله است. لذا دانشجو می‌تواند در حل مسئله کمک کند. یک‌سری ابزارها برای این استعدادسنجی طراحی کرده‌ایم که یکی از آنها آزمایشگاه مدیریت است. دانشجویان استعدادسنجی می‌شوند و بازی‌هایی را طراحی کرده‌ایم که دانشجو در این آزمایشگاه انجام میدهد و هرکسی رتبه بالاتری کسب کند، پذیرفته می‌شود. سؤال استاد در اینجا ناظر به حفظیات دانشجو نیست، بلکه ناظر به مهارت‌های وی همانند مهارت کار با کامپیوتر یا مهارت ذکاوت و زود متوجه شدن موضوعات است. اتفاقاً این کار با روال موجود وزارت علوم تناقض ندارد. فرایند جذب از طریق کنکور است، ولی مصاحبه سایر دانشگاه‌ها درباره حفظیات و مصاحبه درباره حل مسئله است. یکی از عوامل مهم در دانشگاه تراز اسلامی، ثبات مدیریت است که به مرجعیت علمی کمک میکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) تأکید کرد: هر دانشکده‌ای نیاز به نقشه راه دارد. استاد در دانشگاه تراز اسلامی صاحب یک کرسی است و وقتی جذب می‌شود، باید از روز اول یک طرح را ارائه دهد که در چهار پنج سال آینده که قرار است دانشیار شوم، چه کارهایی را باید انجام دهم، اما الان در دانشگاه‌های کشور ما برعکس است و بعد از چهار سال فعالیتِ استاد، هیئت ممیزه از او سؤال میکند که در این چند سال چه کاری کرده‌اید؟
محمدمحسن غفوریان گفت: سؤال برای ما در مجموعه جهاد دانشگاه و آموزش عالی و حوزه فناوری این است که این ظرفیت‌هایی که اشاره کردید چگونه به ما برای تسریع استقرار یک مدل آموزش عالی کمک میکند؟
تولایی بیان کرد: اگر مدل آموزش عالی مسئله‌محور باشد، حوزه‌های پژوهشی، فرهنگی و... در آن نقش دارند و باید مسائل آن را حل کنیم، ولی تجربه دانشگاه امام حسین(ع) به عنوان یک تجربه بومی در زمینه دانشگاه تراز اسلامی قابل ارائه و استفاده در بقیه دانشگاه‌هاست و جهاد دانشگاهی می‌تواند از روش‌شناسی ما، که یک رویکرد بومی مدیریت راهبردی تحول است، استفاده کند.
انتهای پیام
