رونمایی از «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی گنجوی » در دانشگاه تبریز

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، آیین رونمایی و نقد و بررسی کتاب «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی گنجوی» تألیف محمد خاکپور، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز، با حضور و استقبال باشکوه استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه ادبیات فارسی امروز، 24 آذرماه در این دانشگاه برگزار شد.

محمد اصغری، معاون پژوهش و فناوری دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز در این مراسم، با اشاره به جایگاه علمی و پژوهشی این اثر، اظهار کرد: جلد دوم کتاب فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی از نظر روش، محتوا و گستره پژوهش، اثری بدیع و کم‌سابقه در کشور به‌شمار می‌رود و برای نخستین بار اعلام و مفاهیم موجود در آثار نظامی با رویکردی تحلیلی و جامع بررسی شده است.

وی افزود: در این اثر، ابعاد گوناگون ادبی، دینی، جغرافیایی، تاریخی و فلسفی آثار نظامی گنجوی مورد توجه قرار گرفته و همین امر، ارزش علمی کتاب را دوچندان کرده است.

به گفته اصغری، این مجموعه در پنج جلد در حال تدوین است و نویسنده برای تألیف آن بیش از ده سال پژوهش مستمر و هدفمند انجام داده است.

معاون پژوهش و فناوری دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز با تأکید بر دشواری کار گردآوری و تحلیل مضامین متنوع آثار نظامی گنجوی تصریح کرد: پراکندگی مفاهیم ادبی، عرفانی، فلسفی، اجتماعی، سیاسی و دینی در خمسه نظامی، انجام چنین پژوهشی را به کاری بزرگ و ارزشمند تبدیل کرده است.

وی در پایان، نظامی گنجوی را شاعری برجسته در سنت ادب فارسی دانست و تصریح کرد: نظامی، شاعر نامدار ایرانی و زاده شهر گنجه، در روزگار خود به‌عنوان شاعری فارسی‌زبان شناخته می‌شد و تسلط گسترده‌ای بر علوم رایج عصر خویش از جمله ادبیات، نجوم، فلسفه، علوم اسلامی، فقه، کلام و زبان عربی داشت که این دانش عمیق، به‌روشنی در آثار او بازتاب یافته است.

حیدر باقری، رئیس مؤسسه قفقاز، آناتولی و آسیای میانه دانشگاه تبریز، نیز در این مراسم، با تأکید بر ماهیت فرامنطقه‌ای این‌گونه رویدادهای علمی و فرهنگی، اظهار کرد: چنین اقدامات ارزشمندی به دلیل گستره تأثیرگذاری فراتر از مرزهای جغرافیایی، باید به‌صورت مستمر و با دعوت از شاعران، پژوهشگران و فعالان فرهنگی منطقه ادامه یابد.

وی در ادامه با اشاره به جایگاه والای نظامی گنجوی افزود: نظامی گنجوی، شاعر و داستان‌پرداز برجسته قرن ششم هجری، با خلاقیت ادبی و سبک منحصربه‌فرد خود تأثیر عمیقی بر شاعران و نویسندگان پس از خویش گذاشته است. هرچند وی در شهر گنجه می‌زیست که بر اساس عهدنامه گلستان از ایران جدا شده، اما پیوندهای عمیق زبانی، فرهنگی و تمدنی او با سنت ادب فارسی و هویت ایرانی انکارناپذیر است و از همین رو، پرداختن فرامنطقه‌ای به مفاخر فرهنگی ایران، اقدامی ضروری و ارزشمند به شمار می‌رود.

رئیس مؤسسه قفقاز، آناتولی و آسیای میانه دانشگاه تبریز ابراز امیدواری کرد که برگزاری چنین برنامه‌هایی با سطحی گسترده‌تر و با مشارکت شاعران، اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی، در عرصه بین‌المللی تداوم یابد. 

وی در پایان، تدوین مجموعه «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی» را حاصل سال‌ها تلاش علمی و پژوهشی دانست و آن را کاری ماندگار و شایسته تقدیر ارزیابی کرد.

محمدرضا عابدی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز، نیز در این آیین ضمن قدردانی از تلاش‌های علمی محمد خاکپور در تدوین کتاب «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی»، این اثر را مصداقی روشن از خرد، خردورزی و پژوهش عمیق دانست و اظهار کرد: کوشش علمی مؤلف در این حوزه، تلاشی ریشه‌دار، مستمر و بسیار ارزشمند است که بر پایه سال‌ها مطالعه و تحقیق سامان یافته است.

وی با اشاره به شیوه نگارش کتاب افزود: نویسنده با بهره‌گیری از مطالعات گسترده، قلمی روان و شیوا، نثری دقیق و ساختاری منسجم، اثری علمی و قابل اتکا پدید آورده است؛ به‌گونه‌ای که این کتاب می‌تواند به‌عنوان الگویی موفق در حوزه پژوهش‌های ادبی و فرهنگ‌نگاری مورد توجه قرار گیرد.

عابدی تصریح کرد: در این اثر، مؤلف با نگاهی جامع و نظام‌مند، به زوایای مختلف اعلام و مفاهیم موجود در خمسه نظامی پرداخته و با دقت علمی بالا و رویکردی تحلیلی، اثری سنجیده و ماندگار خلق کرده است که بر غنای مطالعات نظامی‌پژوهی می‌افزاید.

وی در پایان اظهار کرد: استفاده هوشمندانه از منابع معتبر و غنی، همراه با نقد و ارزیابی منصفانه و علمی داده‌ها، موجب شده است کتاب «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی» به اثری جامع، مرجع و ارزشمند برای پژوهشگران، استادان و دانشجویان این حوزه تبدیل شود.

جمشید علیزاده، شاعر و محقق صاحب نام کشور، نیز در این مراسم ضمن تقدیر و تشکر از محمد خاکپور، تألیف‌کننده کتاب «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی»، این اثر را نمونه‌ای برجسته و ارزشمند در حوزه نظامی‌پژوهی دانست و اظهار کرد: از سال ۱۳۹۸ تاکنون حدود ۱۵۰ طرح علمی و پژوهشی در حوزه مطالعات نظامی تدوین و تصویب شده و آغاز به کار کرده است که یکی از نمونه‌های شاخص آن، انتشار و رونمایی از جلد دوم «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسه نظامی» توسط خاکپور در دانشگاه تبریز است. تاکنون بیش از ۲۰ اثر علمی مختلف در قالب کتاب و مقالات پژوهشی در این حوزه منتشر شده است.

وی افزود: با وجود تأثیرات و محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا که روند پژوهش‌ها را کند کرد، فعالیت‌ها و تدوین آثار در حوزه نظامی‌پژوهی همچنان ادامه یافته و تلاش‌های پژوهشگران این عرصه مستمر است.

علیزاده با تأکید بر جایگاه ویژه این کتاب، تصریح کرد: خاکپور با پشتکار و تلاش علمی خود، بخش عمده فعالیت‌های تیم پژوهشی را شخصاً در فرآیند انتشار کتاب انجام داده است که این امر، ارزش و جامعیت اثر را دوچندان می‌کند و سزاوار تقدیر ویژه است.