ضرورت تدوین برنامه مدون پویش «کتاب و زندگی»/ جایزه‌محوری پویش‌ها آسیب نیست
گروه ادب ــ دبیر پویش کتابخوانی «کتاب و زندگی» گفت: متأسفانه اغلب ناشران هیچ ایده‌ای درباره عرضه کتاب‌های خود ندارند و این نشان‌دهنده سنتی بودن نشر کشورمان و غیرحرفه‌ای بودن ناشران است، زیرا از ورود به بازار سرمایه‌گذاری و تبلیغ هراس دارند.
عباسعلی محمدآبادی، دبیر پویش کتابخوانی «کتاب و زندگی»، در گفت‌وگو با ایکنا درباره این پویش و روند انتخاب کتاب در آن گفت: معیار انتخاب کتاب این است که موضوع آن به‌روز و از تازه‌های نشر و در بازار موجود باشد و از نظر کیفی و محتوایی ممتاز باشد و اثرگذاری آن در جامعه و بازخورد‌های قبلی آن نیز حائز اهمیت است. البته ممکن است کتاب خوبی منتشر شود، اما دیده نشده باشد که در بررسی‌ها به این نتیجه می‌رسیم که این کتاب ارزش حضور در پویش را دارد یا نه.
وی افزود: در مجمع ناشران انقلاب اسلامی، سامانه شناسایی و ارزیابی کتاب وجود دارد که وظیفه آن معرفی به‌روزترین کتاب‌ها در موضوعات گوناگون اعم از خانواده، جوان، ازدواج، دفاع مقدس و ... است و کتاب‌های معرفی شده در پویش نیز از این سامانه استخراج می‌شود و پس از آن کارشناسان در شورای داخلی مجمع این کتاب را بررسی می‌کنند و به شکل کاملاً اقناعی و نه رأی‌گیری انتخاب می‌شود. در نهایت این کتاب در پویش وجود خواهد داشت. کتاب‌های منتخب فقط مربوط به کتاب‌های ناشران عضو در مجمع نیست و سایر ناشران هم اگر کتاب خوبی چاپ کرده باشند ما از آن استفاده می‌کنیم.
آسیب‌شناسی دوره‌های پیشین پویش
محمدآبادی در پاسخ به اینکه آیا این روش در راستای هدف ترویج کتابخوانی، روش مؤثری بوده است، بیان کرد: طی دو ماه گذشته، بر روی پویش‌های برگزار شده، توقفی کردیم و راه‌هایی رفته را بررسی و نقاط ضعف و قوت را مشخص کردیم و دوره‌های پیشین آسیب‌شناسی شد. در مجموع در پویش مطالعاتی یا مسابقه کتابخوانی دو معیار وجود دارد، یکی اینکه کتاب مورد نظر خوانده شد یا خیر؟ زیرا ما علاوه بر اینکه کتاب به صورت مستقیم از بازار خریداری شده باشد، تأکید داریم، یعنی اگر سازمانی یا نهادی هزار نسخه خریداری کند، این میزان در محاسبات فروش نمی‌گنجد. یعنی تبلیغی که برای ترویج این کتاب انجام شده، بیننده آن پوستر، تبلیغ یا هر اعلانی که داشتیم، باعث شده مخاطب این کتاب را چه به صورت اینترنتی و چه حضوری تهیه و خریداری کند. زیرا ناشر یا توزیع‌کننده به ما اعلام می‌کند که طی فرایند سه ماهه یا شش ماهه توانسته چه میزان از کتاب مورد نظر را به فروش برساند. بحث دیگر این است که آیا ما توانستیم سرانه مطالعه کتاب را در کشور بالا ببریم یا نه؟ یعنی این پویش تأثیری در این راستا داشته است؟ که اثرگذاری این پویش در این زمینه عدد بسیار کمی است و این گونه نیست که اعلام کنیم، برای مثال ۱۰ درصد سرانه مطالعه را ارتقا داده‌ایم، زیرا این امر نیازمند یک فرایند درازمدت است و اکنون در حوزه کودک و نوجوان متمرکزیم و تلاش می‌کنیم برنامه‌هایی با موضوع کتاب را در شبکه نهال و پویا بسازیم که پیش‌بینی می‌شود این برنامه‌ها طی ۱۰ سال آینده نتیجه بدهد.
لزوم آسیب‌شناسی مستمر
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه از این رصد‌ها و آسیب‌شناسی‌ها به چه نکاتی رسیدید، گفت: یکی از تأثیر‌ها این است که در حوزه کتاب‌های دفاع مقدس، با رشد چاپ و نشر مواجهیم، یعنی این پویش‌ها باعث شده ناشر روی این حوزه متمرکز شود و کتاب چاپ کند. از سوی دیگر با سخت‌گیری‌هایی که در نوع نگارش کتاب‌های دفاع مقدس می‌شود، درباره اینکه در این کتاب ادبیات وجود دارد یا نه و روایت آن چگونه است، آیا تاریخ شفاهی است، یا خاطره و یا ... کتاب‌های با این موضوع رشد داشته و مخاطب آن نیز افزایش یافته است. مثلاً کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» که هیچ پویشی برای آن انجام نشده بود، تا چاپ چهل و هشتم منتشر شده بود که در شورای داخلی مجمع ناشران تصمیم بر این شد که این کتاب ظرفیت لازم را برای حضور در پویش دارد.
دبیر پویش کتاب و زندگی گفت: یکی از تأثیرگذاری‌ها در این زمینه پیامک‌هایی است که پس از پخش آیتم‌های تبلیغی پویش کتابخوانی دریافت می‌کنیم، تعداد این پیامک‌ها بسیار زیاد است و از شهر‌ها و روستا‌های ناشناخته پیامک‌هایی مبنی بر درخواست کتاب ارسال می‌شود که ما این درخواست‌ها را به ناشر اعلام می‌کنیم و ناشر کتاب را برای آن‌ها ارسال می‌کند؛ بنابراین تأثیر پویش‌ها را به این صورت دریافت می‌کنیم و مستمر این رصد‌ها ادامه دارد و اگر در رابطه با کتابی، استقبال خوب نباشد، ابعاد گوناگون آن را اعم از شکل تبلیغ، کتاب مورد نظر و ... بررسی می‌کنیم، کما اینکه بازخورد‌های این پویش فقط به زمان اجرای این پویش اختصاص ندارد، زیرا پویش حرکتی را در راستای استقبال از یک کتاب ایجاد می‌کند که بر فروش آن تا یک سال اثر می‌گذارد.
محمدآبادی در پاسخ به اینکه وقتی یک کتاب فروش خوبی دارد، چه لزومی دارد که پویش به سراغ این کتاب برود، بیان کرد: همیشه این طور نیست، برای مثال کتاب «من زنده‌ام» زمانی که منتشر شد، هیچ پویشی روی آن انجام نشده بود و فروش خاصی هم نداشت، اما وقتی در پویش قرار گرفت، بیش از ۱۰۰ هزار نسخه به فروش رفت. زیرا تبلیغ این کتاب به ویژه در میان خانواده‌ها و دختران جوان بسیار مؤثر بود. کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» نیز یک استثنا بود که وقتی ظرفیت‌های آن را برای فروش در بازار مشاهده کردیم، برای ارائه عمومی در پویش، قدری از حجم آن کاستیم و بخشی از متن را خلاصه‌تر کردیم. البته این کتاب مزیت‌های دیگری هم داشت و جزء معدود کتاب‌هایی بود که از متنی ادبی برخوردار بود.
براساس رصد‌هایی که داشتیم، بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از کسانی که کتاب را خریداری می‌کنند، پاسخ‌ها را ارسال می‌کنند، در حالی که هزینه آن فقط ارسال یک پیامک است، بنابراین اغلب کسانی که کتاب مورد نظر پویش را خریداری می‌کنند، به دلیل خوب بودن کتاب است و می‌خواهند آن را بخوانند و شرکت در مسابقه و جایزه بردن برای آن‌ها اولویت نیست، هر چند جایزه ابزار تشویقی مناسبی است
وی ادامه داد: براساس رصد‌هایی که داشتیم، بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از کسانی که کتاب را خریداری می‌کنند، پاسخ‌ها را ارسال می‌کنند، در حالی که هزینه آن فقط ارسال یک پیامک است. بنابراین اغلب کسانی که کتاب مورد نظر پویش را خریداری می‌کنند، به دلیل خوب بودن کتاب است و می‌خواهند آن را بخوانند و شرکت در مسابقه و جایزه بردن برای آن‌ها اولویت نیست، هر چند جایزه ابزار تشویقی مناسبی است.
هدف غایی ما ترویج کتاب است
محمدآبادی درباره اینکه آیا جایزه‌محوری برای پویش‌های کتابخوانی آسیب است؟ گفت: این مسئله را در مجمع ناشران بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که نه تنها جایزه‌محوری آسیب نیست، بلکه تشویق نیز هست و هدف غایی ما در فرایند ترویج این است که یکسری عملیات‌ها و آیتم‌ها را تجربه می‌کنیم تا به ناشران نشان دهیم که می‌توانند این گونه عمل کنند و موفق شوند، یکی از مشکلات ما این است که وقتی از ناشران می‌خواهیم که صفحه اجتماعی خود را در فضای مجازی معرفی کنند، متأسفانه صفحه‌ای ندارند یا برای کتاب‌های خاصش هیچ پوستری طراحی نکرده‌اند و ما به آن‌ها این آموزش‌ها را می‌دهیم و تشویق می‌کنیم که در تبلیغ کتاب‌های خود پیشرو باشند. متأسفانه آن‌ها هیچ ایده‌ای ندارند و این نشان‌دهنده سنتی بودن نشر کشورمان است و اغلب ناشران غیرحرفه‌ای هستند و از ورود به بازار سرمایه‌گذاری و تبلیغ نیز هراس دارند.
دبیر پویش کتاب و زندگی تصریح کرد: طبق برنامه مدونی که داریم در طول یک سال تعداد مشخصی کتاب را در پویش‌ها معرفی خواهیم کرد که جزئیات آن در آینده اعلام می‌شود و این طور نیست که فقط در یک حوزه انقلاب اسلامی یا دفاع مقدس باشد، بلکه در تمام موضوعات کتاب معرفی خواهیم کرد. در این راستا بخش‌های تبلیغی تلویزیونی، اینترنت، فضای مجازی و گروه‌های جهادی کتابخوانی در ۴۰۰ شهر کشور فعال خواهد بود و بررسی بازخورد‌ها مستمر انجام می‌شود.
انتهای پیام
